________________
૧૪૨
विनीताविनीतयोरुपदेशदाने यत् फलं गुरोर्भवति तदाहपंडिए सांसं, हेयं भई व वाहए ।
मूलम् -- रम
उत्तराध्ययन सूत्रे
बालं सम्मेइ सोसतो, गलियेस्सं वै वाए ॥३७॥
छाया -- रमते पण्डितान् शासत, हयं भद्रमिव वाहकः ।
बालं श्राम्यति शासत् गलिताश्वमिव वाहकः ॥ ३७ ॥ टीका--' रमए ' इत्यादि -
"
अत्र गुरुरिति कर्तृपदं प्रकरणवशाद्विज्ञेयम् । पण्डितान् विनीतशिष्यान् शासत् = शिक्षयन् गुरुः, रमते = सफलप्रयत्नतया प्रसन्नो भवतीत्यर्थः । क इव ? भद्रं = जात्यं विनीतं, हयम् = अश्वं वाहयन्, वाहक := अश्ववाह इव, यथा जात्याश्वं वाहयन्नश्ववाहः यद्वा- 'सुलष्टा दीक्षायोग्या कन्येति' इसी साधु की क्रिया मनोज्ञ है अथवा यह कन्या दिक्षा योग्य है ।
भावार्थ- सुकृत आदि शब्दों का प्रयोग यदि साधु सांसारिक कार्यों को लक्ष्य में रख कर करता है तो वह दोष का भागी होता है और इन्हीं शब्दों का प्रयोग यदि वह धार्मिक कार्यों को लक्ष्य में रखकर करता है तो उसको कोई दोष नहीं लगता है || ३६ ||
विनीत और अविनीत शिष्य को उपदेश देने में गुरु महाराज को जो फल प्राप्त होता है उसे इस गाथाद्वारा सूत्रकार कहते हैं - 'रमए' इत्यादि.
अन्वयार्थ - गुरु महाराज (पंडिए - पंडितान् ) विनीत शिष्यों को (सासं - शासत् ) शिक्षा देते हुए ( रमए - रमते ) सफल प्रयत्न वाला होने से प्रसन्न होते हैं । जैसे- (भदं हयं व वाहए -भद्रं हयं इव वाहकः ) सुलष्ठा दीक्षायोग्या कन्येति ” मा साधुनी डिया भनोज्ञ छे. अथवा या કન્યા દિક્ષા ચેાગ્ય છે.
"
ભાવા—સુકૃત આદિ શબ્દોના પ્રયાગ જે સાધુ સ’સારીક કાર્યને લક્ષમાં રાખીને કરે છે તેા તે દોષના ભાગી બને છે અને એ જ શબ્દોના પ્રયાગ જો તે ધાર્મિક કાનેિ લક્ષમાં રાખીને કરે છે તે તેને કોઇ દોષ લાગતા નથી.॥૩૬॥
વિનીત અને અવિનીત શિષ્યને ઉપદેશ
દેવામાં ગુરુ મહારાજને જે ફળ प्राप्त थाय छे खेने या गाथा द्वारा सूत्रार डे छे. - रमए० इत्याहि. अन्वयार्थ—गुरु भडारा पडिए - पंडितान् विनीत शिष्याने सारां-- शासत् शिक्षा व्यायतां रमए- रमते सहज प्रयत्न वाजा होवाथी तेना उपर प्रसन्न थाय छे,
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ઃ ૧
