________________
१२९
उत्तराध्ययनसूत्रे
___ पुनर्विनयमाहमूलम् -पडिणीयं च बुद्धाणं, वाया अदुवै कम्मुर्गा ।
आँवी वा जई वा रंहस्से, नेवे कुज्जा कयाई वि ॥१७॥ छाया-प्रत्यनीकं च बुद्धानां, वाचा अथवा कर्मणा । ___आविर्वा यदि वा रहसि, नैव कुर्यात् कदाचिदपि ॥ १७ ॥ टीका-'पडिणीय ' इत्यादि ।
बुद्धानाम्-आचार्यादीनां प्रत्यनीकंपतिकूलं-शत्रुभावं वाचा-वचनेन 'भवानपि किंचिज्जानाति किम् ? इत्यादिरूपया, अथवा कर्मणा-कायिक्या क्रियया संस्तारकस्योल्लङ्घनेन चरणादिना संघटनेन, आचार्यापेक्षया उच्चासनोपवेशनादिना वा आविर्वा जन समक्षं वा यदि वा रहसि कदाचिदपि नैव कुर्यात् । में मुझे एक अलभ्य वस्तु प्राप्त हुए हैं जिसका नाम आत्मबल है। इसीसे मैं इस समय पुष्ट हो रहा हूं। अब मेरा कर्तव्य है कि मैं इससे भी आगे अपनी उन्नति करूँ, कि जिससे मुझे शुक्लध्यान की प्राप्ति हो जाय। इस प्रकार उत्साह सहित होकर उन्हों ने विशुद्धभावना के बल से क्षपकश्रेणि पर आरूढ होकर एक अन्तर्मुहूर्त में केवलज्ञान को प्राप्त कर लिया। केवल एक वर्ष की तीव्रतपस्या से अपनी आत्मा का दमन कर उन नरेश ने इस तरह सिद्ध अवस्था का लाभ किया। इसलिये स्व का ही दमन करना चाहिये ॥१६॥ फिर से विनय को समझाते हुए सूत्रकार कहते हैं-'पडिणीयं' इत्यादि ।
अन्वयार्थ (बुद्धाणं च पडिणीयं-धुद्धानां च प्रतिकूलं) आचार्य आदिकों के प्रतिकूल (वाया अदुव कम्मुणा-वाचा अथवा कर्मणा) वचन અને આ અવસ્થામાં મને એક અલભ્ય વસ્તુને લાભ થશે જેનું નામ આત્મબળ છે. એનાથી જ હું આ સમયે ટકી રહ્યો છું. હવે મારૂં કર્તવ્ય છે કે આનાથી પણ વધુ ઉન્નતિ કરૂં. કે જેથી મને શુકલધ્યાનની પ્રાપ્તિ થઈ જાય. આ પ્રકારના ઉત્સાહથી અને વિશુદ્ધ ભાવનાના બળથી તેમણે ક્ષપકશ્રેણી પર આરૂઢ બની એક અંત મુહૂર્તમાં કેવલજ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરી લીધું. એક વર્ષની તીવ્ર તપશ્ચર્યાથી પિતાના આત્માનું દમન કરી એ રાજવિએ આ રીતે સિદ્ધ અવસ્થા પ્રાપ્ત કરી આ માટે સ્વ આત્માનું જ દમન કરવું જોઈએ. ૧૬
शथी पिनयन समलqdi सूत्रा२ छ.-पडिणीय छत्यादि.
मन्वयार्थ -बुद्धाणं च पडिणीयं-बुद्धानां च प्रतिकूलं यायाय माहिना प्रति वाया अदुव कम्मुणा-वाचा अथवा कर्मणा वयनथी अथवा थी
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૧
