________________
६८
श्रीदशवैकालिकसूत्रे आस्वपि विवेकमाह-'जा य सञ्चा' इत्यादि । मूलम्-जा ये सच्चा अवत्तवा, सच्चामोसा यँ जा मुंसा ।
जो ये बुद्धेहि नाइन्नो, ने तं" भासिज पनवं ॥२॥ छाया-या च सत्या अवक्तव्या सत्यामृषा च या मृषा।
या च बुद्धः नाचीर्णा न तां भाषेत प्रज्ञावान् ॥२॥ टीका-'जाय' इत्यादि।
या च भाषा सत्यानाअमनसयोर्यथार्थरूपा किन्तु सा अवक्तव्या वक्तुमयोग्या चेत् अप्रियत्वादहितत्वाच्चेति भावः, तांतादृशी भाषां प्रज्ञावान् न भाषेत न वदेदिति सर्वत्र सम्बन्धः (१) तथा सत्यामृषा-सत्यरूपा मृषारूपा च मिश्रेत्यर्थः (२) या च भाषा मृषा-असत्यरूपा क्रोधादिहेतुका (३) या च भाषा असत्यामृषा न सत्या नापि मृषा व्यवहाररूपा किन्तु सा बुद्धः तीर्थङ्करादिभिः नाचीर्णा-न व्यवहृता चेत् यथा आमन्त्रण्यादिका-असंयतं प्रति 'एहि' 'एवंकुरु' इत्यादिरूपाः, (४) तां प्रज्ञावान् न भाषेतेत्यर्थः ॥२॥
और व्यवहार भाषा का निरवद्य प्रयोग करना गुरु महाराज आदिसे सीखे-जाने, असत्य और मिश्र (सत्यासत्य) भाषा का कदापि उच्चारण न करे ॥ १ ॥
इनमें भी विशेषता दिखलाते हैं-'जायसञ्चा' इत्यादि ।
जो भाषा सत्य हो किन्तु यदि वह अप्रिय या स्वपर का अहित करने वाली होने से बोलने योग्य न हो उस भाषा को विवेकी मुनि न बोलें (१) जो सत्यासत्य अर्थात् मिश्र हो (२) तथा क्रोध आदि कारण वश निकली हुई होने से असत्य हो (३) तथा जो न सत्य हो न असत्य हो अर्थात् व्यवहारभाषा हो किन्तु भगवान तीर्थङ्कर કરવાનું ગુરૂ મહારાજ આદિ પાસેથી શીખેજાણે. અસત્ય અને મિશ્ર (સત્યાસત્ય) ભાષાનું selly श्यार न ४२. (१)
मेभा पर विशेषता मताव छ. जायसच्चा० ४त्याह..
જે ભાષા સત્ય હાય કિન્તુ તે અપ્રિય યા સ્વપરનું અહિત કરનારી હોવાથી બેલવા ગ્ય ન હોય એ ભાષાને વિવેકી મુનિ બેલે નહિ. (૧) જે ભાષા સત્યાસત્ય અર્થાત્ મિશ્ર હોય (૨) તથા ક્રોધ આદિ કારણ વશ મુખમાંથી નીકળી હોવાને લીધે અસત્ય હાય (૩) તથા જે ન સત્ય હાય ન અસત્ય હાય અર્થાત્ વ્યવહાર ભાષા હોય
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૨
