________________
१
आचारमणिमञ्जूषा टीका, अध्ययन ६
३ यथाविधिवर्जनं विना स्वर्गाऽपवर्गसुखादिमनोहरफलाविर्भावरूपप्रभावो न मादुभवितुमर्हति, अतो मूलगुणप्रतिपादनाऽनन्तरमकल्पादिषट्कवर्जनरूपानुत्तरगुणानाह–'जाई' इत्यादि । मुलम्-जाइं चत्तारि भुजाई इसीणाऽऽहारमाईणि ।
ताई तु विवजतो संजमं अणुपालए ॥४७॥ छाया-यानि चत्वारि अभोज्यानि ऋषीणामाहारादीनि । . तानि तु विवजयन संयमम् अनुपालयेत् ॥४७॥ टीका-'जाई' इत्यादि
यानि चत्वारि आहारादीनि आहार-शय्या-वस्त्र-पात्राणि ऋषीणां= साधूनाम् अभोज्यानि आगमोक्तविधिना अकल्प्यानि सन्ति 'भुज्जाई' इत्यत्र प्राकृतत्वादकारलोपः, तानि तु-अवश्यं विवर्जयन्=परिहरन् अगृह्णन्नित्यर्थः; साधुः संयमा चारित्रम् अनुपालयेत-प्रतिपालयेत् । अकल्प्यं गृह्णतां साधूनां चारित्रभङ्गो भवतीति भावः ॥४७॥ एतदेव स्पष्टीकरोति-'पिंडं' इत्यादि । मूलम्-पिंडं सिजं च वत्थं च चउत्थं पायमेव य ।
अकप्पियं न इच्छिजा पडिगाहिज कप्पियं ॥४८॥ छाया-पिण्डं शय्यां च वस्त्रं च चतुर्थ पात्रमेव च ।
अकल्पिकं नेच्छेत् प्रतिगृह्णीयात् कल्पिकम् ॥४८॥ स्वर्ग-अपवर्ग के सुख स्वरूप स्वादिष्ट फलोंका लाभ संभव नहीं है, इसलिए मूलगुण बताने के बाद अकल्प्यादि छह के त्याग रूप उत्तर गुण बताते हैं-'जाइं चत्तारि' इत्यादि । जो आहार शय्या वस्त्र और पात्र, ये चार आगमानुसार अकल्प्य हैं। उनका अवश्य परित्याग करते हुए मुनि संयम का पालन करते हैं। आशय यह है कि अकल्प्य का ग्रहण करने से साधुओंका चारित्र दूषित होता है ॥४७॥ ત્યાગ કર્યા વિના સ્વર્ગ–અપવર્ગના સુખસ્વરૂપ સ્વાદિષ્ટ ફલેને લાભ સંભવિત નથી. તેથી મૂળ ગુણ બતાવ્યા બાદ અકલયાદિ છે ના ત્યાગ રૂપ ઉત્તર ગુણ બતાવે छे-जाइं चतारि० त्या भाडा२ शय्या १२२ मने पात्र में या२ मामानुસાર અકલ્પ્ય છે, એને અવશ્ય પરિત્યાગ કરનાર મુનિ સંયમનું પાલન કરે છે. આશય એ છે કે અકયને ઝડણ કરવાથી સાધુઓનું ચારિત્ર દૂષિત થાય છે. (૪૭)
५
७
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૨
