________________
-
११
२८
श्री दशवैकालिकम्त्रे सकलतीर्थकरैः तपः वर्णितं कथितम् । यद्वा-एतद्वयं सर्वबुद्धैः सर्वतीर्थकरैः साधोनित्यं प्रतिसमयसंपद्यमानं तपः वर्णितम् । अहो ? इदमाश्चर्य यद्-एकभक्ततदर्थभिक्षाचर्यादिसकलक्रियाकलापोऽपि साधोस्तपश्चर्यैव सिध्यतीति भावः ॥ २३ ॥ रात्रिभोजनेषणादोषमाहमूलम्--संतिमे सुहुमा पाणा तसा अदुव थावरा ।
र्जाई राओ अपासंतो कहमेसणियं चरे ॥२४॥ छाया-सन्ति इमे सूक्ष्माः प्राणा सा अथवा स्थावराः ।
यान् रात्री अपश्यन् कथमेपणीयं चरेत् ॥२४॥ टीका-'संतिमे' इत्यादि
इमे प्रत्यक्षं दृश्यमानाः सूक्ष्मा: अतिवलघुतनवः साः द्वीन्द्रियादयः अथवा स्थावराः पृथिव्यादयः प्राणाः प्राणिनः सन्ति विद्यन्ते 'जाई' इति प्राकृतस्वान्नपुंसकम् । यान् प्राणिनः रात्रौ-रजन्याम् अपश्यन्-चक्षुर्गोचरत्वाभावा दनवलोकयन् साधुः कथं केन विधिना एषणीयम् आधाकर्मादिदोषविशुद्धमप्यन्नादिकं चरेत्=भुञ्जीत । रात्रौ विशुद्धेऽप्यन्नादिके जीवपातादिना सत्वानामवश्यप्रत्येक क्रियाको तथा एकभक्त भोजनरूप प्रतिदिन होनेवाली क्रियाको भी भगवानने तप कहा है ॥२३॥
रात्रि भोजनके दोष बताते हैं-संतिमे इत्यादि ।
ये प्रत्यक्षसे दिखाई देने वाले सूक्ष्म त्रस और स्थावर प्राणी विद्यमान हैं ये प्राणी रात्रिमें चक्षुरिन्द्रिय के विषय नहीं होते फिर साधु रात्रिमें आधाकर्मादि दोषों से रहित आहार को कैसे भोग सकते हैं किंतु नहीं भोग सकते। क्यों कि रात्रिमें प्राणीका उपચર્યાદિ પ્રત્યેક ક્રિયાને તથા એક ભકત ભેજનરૂપ પ્રતિદિન થનારી ક્રિયાને પણ भगवाने त५ युछे. (२३)
विमानना होष मतावे छ- संतिमे० ४त्याह
જે પ્રત્યક્ષ દેખાતાં સૂકમ ત્રસ અને સ્થાવર પ્રાણીઓ વિદ્યમાન છે તે પ્રાણીઓ રાત્રે ચક્ષુઈદ્રિયને વિષય થતાં નથી દેખાતાં નથી, તે પછી સાધુ રાત્રે આધાકદિ દેથી રહિત આહારને કેવી રીતે ભેળવી શકે, અર્થાત્ ન ભોગવી શકે, કારણ કે રાત્રે પ્રાણીનું ઉપમર્દન જરૂર થાય છે. આહાર ભલે વિશુદ્ધ હોય, પરંતુ તેમાં જીવે
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૨
