________________
आचारमणिमञ्जूपा टीका, अध्ययन ९ उ० ४ सू. २-३ २४३ साधुः, हितानुशासनम्-उभयलोकोपकारकोपदेशवचनं शश्रूषते श्रोतुमिच्छति, एतेन प्रथमो विनयसमाधिदर्शितः, च-पुनः, तत् श्रवणगोचरीकृतं हितानुशानं प्रेक्षते=धातूनामनेकार्थत्वात् सम्यक् प्रतिपद्यते, इंदं गुरूपदिष्टं समीचीनमिति कृत्वा, गुरुणा यथा यथाऽऽदिष्टस्तथा तथा कर्तु मुधमते इत्यर्थः, अनेन द्वितीय विनयसमाधिदर्शितः, पुनः अधितिष्ठति-गुरूपदिष्टं यथाविधि समाचरति, एतेन तृतीयो विनयसमाधिरुक्तः। अथ चतुर्थमाह-विनयसमाधि प्राप्य तत्कृतेन मानमदेन=अहंकारात्मकेन मदेन च 'अहमस्मि महाविनयी'त्यभिमानेनेत्यर्थः न माधतिम्न चित्तसमुन्नतिं कुरुते ॥२॥
अथ द्वितीयं श्रुतसमाधि दर्शयति-'चउचिहा खलु सुयसमाही' इत्यादि । मूलम्-चउविहा खेल सुर्यसमाही भवई, तंजहा-सुयं में भवि
संइत्ति अज्झाइअंव्वं भवइ । एगग्गचित्तो भविस्सामिति अज्झाइअव्वयं भवइ अण्पाणं ठावइस्सामित्ति अज्झाइ अव्वयं भवइ । ठिओ परं ठावइस्सामित्ति अज्झाइअव्वयं भवइ चउत्थं पयं भवइ। भवइ अ इत्थ सिलोगों ॥सू०३॥
छाया-चतुर्विधः खलु श्रुतसमाधिर्भवति, तद्यथा॥(१) श्रुतं भविष्यतीति अध्येतव्यं भवति । (२) एकाग्रचित्तो भविष्यामीति अध्येतव्यं भवति । मुनि, आचार्य उपाध्याय आदि से उभय लोकमें उपकारी उपदेश की इच्छा करता है । इससे विनयसमाधि का पहला भेद प्रदर्शित किया । 'गुरुका उपदेश शुद्ध हृदय से ग्रहण करता है अर्थात् कार्यरूपमें परिणत करने के लिये उद्यत होता है' इससे दूसरा भेद दिखाया है । गुरूके उपदेश का विधिपूर्वक आचरण करता हैइससे तीसरा भेद बताया है । और "विनयसमाधिप्राप्त अहंकार नहीं करता' इससे चौथा भेद प्रगट किया है ॥२॥ લેકમાં ઉપકારી ઉપદેશની ઈચ્છા કરે છે, એ વડે વિનય સમાધિનો પ્રથમ ભેદ પ્રદર્શિત કર્યો છે. એટલે કે ગુરૂને ઉપદેશ શુદ્ધ હૃદયથી ગ્રહણ કરે છે. અર્થાત્ કાર્યરૂપમાં પરિણત કરવા યોગ્ય સમજે છે. એ વાકયથી બીજો ભેદ બતાવે છે. ગુરુનો ઉપદેશ, તેનું વિધિપૂર્વક આચરણ કરે છે. એ ત્રીજે ભેદ બતાવે છે. અને વિનયસમાધિ પ્રાપ્ત કરીને અહંકાર કરતા નથી. એ વાક્યથી ચે ભેદ પ્રગટ કર્યો છે. (૨)
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૨
