________________
आचारमणिमन्जूषा टीका, अध्ययन ८ गा. ५५-५६
चक्षुः प्रतिसमाहरेत् = ततः प्रतिसंहरेदित्यर्थः, यथा प्रचण्ड मार्त्तण्डविलोकनमात्रं नयनयोर्मालिन्यमुपनयति तथा नारीनिरीक्षणमात्रं साधोश्चारित्रमालिन्यं सद्यः समुद्भावयतीति भावः ॥ ५५ ॥ किं बहुना - ' हत्थपाय'
इत्यादि ।
मूलम् - हत्थपायपडिच्छिन्नं, कन्ननासविगप्पियं । अहि वासस्यं नारी बंर्भयारी विवँजए ॥५६॥ छाया - हस्तपादप्रतिच्छिन्नां कर्णनासविकर्तिताम् ।
अपि वर्षतां नारीं ब्रह्मचारी विवर्जयेत् ॥ ५६ ॥
१७१
टीका - ब्रह्मचारी = साधुः हस्तपादप्रतिच्छिन्नां = छिन्नकरचरणां, कर्णनासाविकर्तितां=विकर्तितकर्णनासिकां वर्षशतामपि = पूर्णशतवर्षवयस्कामपि जराजजैरितदेहामपीत्यर्थः नारों विवर्जयेत् = एवम्भूताया अपि नार्याः संसर्ग न कुर्यादिति भावः ।। ५६ ।।
मूलम् - विमूसा इर्थिसंसग्गो, पणीयें रसभायणं । नरस्सत्तमवेसिस, विसें तालउंडं जहाँ ॥५७॥
चित् उसपर दृष्टि पडजाय तो जैसे प्रचण्ड सूर्य पर नजर पडने से शीघ्र नेत्र नीचे कर लेने पडते है, वैसे ही उसे देखते ही नेत्र नीचे कर लेवे । तात्पर्य यह है कि जैसे प्रचण्ड सूरज की ओर नजर करने से ही आंखों में मलिनता आ जाती है वैसे ही स्त्री पर सानुराग दृष्टि पडने से चारित्र में मलिनता आजाती है ॥५५॥
I
'हत्थपाय ० ' इत्यादि । अधिक क्या कहा जाय-जिसके हाथ पैर छेदे हुए हो तथा कान नाक कटी हुई हो ऐसी सौ वर्ष की वृद्ध स्त्री का भी संसर्ग साधु न करे ॥ ५६ ॥
જાય તેા જેમ પ્રચંડ સૂ પર નજર પડવાથી શીઘ્ર નેત્રને નીચાં કરી લેવાં પડે છે, તેમ તેને જોતાંજ નેત્ર નીચાં ઢાળી દેવાં. તાત્પર્ય એ છે કે-જેમ પ્રચંડ સૂ તરફ નજર કરવાથીજ આંખેામાં મિલનતા આવી જાય છે, તેમ સ્ત્રી પર સાનુરાગ દૃષ્ટિ પડવાથી ચારિત્રમાં મલિનતા આવી જાય છે. (૧૫)
हत्थपाय० छत्याहि वधारे शुं उडी भेना हाथ यश छेहेसा होय तथा નાક કાન કાપેલાં હોય, એવી સે વર્ષોંની વૃદ્ધ સ્ત્રીને પણ સ'સર્ગ'. સાધુ ન કરે. (૫૬)
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૨
