________________
१७०
दशकालिकसूत्रे छाया-यथा कुक्कुटपोतस्य नित्यं कुललाद् भयम् ।
एवमेव ब्रह्मचारिणः स्त्रीविग्रहाद्भयम् ॥ ५४ ॥ टीका-यथा कुक्कुटपोतस्य-कुक्कुटाख्य पक्षिशावकस्य कुललात्-मार्जारात्, नित्यं सततं भयं विद्यते उभयोरेकवसतिनिवासित्वात् , तद्भक्ष्यत्वाचेति भावः । एवमेव-इत्यमेव ब्रह्मचारिणः साधोः स्त्रीविग्रहात्-स्त्रीशरीराद् भयं भवति । स्त्रीरूपविषयस्य झटिति मनोमोहावहत्वेनेतरविषयापेक्षया दुजयत्वादिति भावः।५४।
स्त्रीसंस्तवः सर्वथा न कर्तव्यः, इत्याह-'चित्तभित्ति' इत्यादि। मूलम्-चित्तभित्ति ने निज्झाए, नारिं वा सुअलंकियं ।
भखरं पिव दँठूणं, दिदि पडिसेमाहरे ॥५५॥ छाया-चित्रभित्तिं न निध्यायेत् नारी वा स्वलंकृताम् ।
__ भास्करमित्र दृष्ट्वा दृष्टिं प्रतिसमाहरेत् ॥ ५५ ॥
टीका-मुनिः, चित्रभित्ति नारीचित्रयुक्तं कुडयं वा अथवा स्वलंकृतां नारी सुवसनभूषणशोभितां स्त्रियम् , अस्योपलक्षणत्वादनलंकृतामपि न निध्यायेत्= न निरीक्षेत । कथञ्चिद्दर्शनयोगेऽपि भास्करमिब-प्रचण्डमार्तण्डमिव तां दृष्ट्वा दृष्टि स्त्रीपरिचय से दोष बताते हैं-'जहा कुक्कुड' इत्यादि,
जैसे कुक्कुट (मुर्ग) का बच्चा और बिलाव एक ही स्थान में निवास करहे हों तो मुर्ग के बच्चे को सदा बिलाव से भय रहता है, वैसे ही ब्रह्मचारी (साधु) को स्त्री के शरीर से भय रहता है, क्योंकि स्त्रीरूप विषय शीघ्र ही मन को मोहित करने वाला होता है इसलिए अन्य विषयों की अपेक्षा दुर्जय है ॥५४॥
___ 'चित्तभित्ति' इत्यादि । जिस पर स्त्री का चित्र हुआ हो उस भीत को तथा सुन्दर वस्त्रालङ्कारों से अलंकृत स्त्री न देखे । कदा.
खी पश्यियथी होष मतावे छ-जहा कुक्कुड. त्याहि.
જેમ કુકકડાનાં બચ્ચાં અને બિલાડી એકજ સ્થાનમાં નિવાસ કરતાં હોય તે કુકડાંનાં બચ્ચાને સદા બિલાડીને ભય રહ્યા કરે છે, તેમ બ્રહ્મચારીને (સાધુને) સ્ત્રીના શરીરથી ભય રહે છે, કારણ કે, સ્ત્રીરૂપ વિષય શીઘજ મનને મેહિત કરનારે બને છે, તેથી અન્ય વિષયેની અપેક્ષાએ તે દુર્જય છે. (૫૪)
'चित्तमिति' त्यादिनी ५२ श्रीन यि डायतलीत तथा सुंदर સુંદર વસ્ત્રાલંકારોથી અલંકૃત સ્ત્રીને જેવાં નહિ. કદાચિત તે ઉપર દૃષ્ટિ પડી.
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૨
