________________
मुनिहर्षिणी टीका, अध्ययन ८ गा. १
१२१
माचारमित्यर्थः, लब्ध्वा=अधिगत्य भिक्षुणा = साधुना यथा येन विधिना विहि तानुष्ठानं कर्तव्यं भवतीति शेषः तं लेाकत्रयमतीतं तीर्थङ्करगणधरादिभिर्निरूपितमाचारप्रणिधिमित्यर्थः, अथवा तं विधिं = प्रकारमित्यर्थः, भवद्भयः आनुपूर्व्या=क्रमेण उदाहरिष्यामि = वक्ष्यामि मे = मम सकाशाद् यूयं शृणुत आकर्णयत । "आयारप्पणिहिं” - इत्यनेन यथा निधिर्दारिद्रयविद्रावणेन द्रुतं दुःखानि दूरीकृत्य संपदां समुदयेन जनान् विभूषयन् सुखमनुभावयति, तथैवाचारः कर्मदारिद्र्यलयं विधाय साधु सकलदुःखसंबन्धाद् विमोच्यानन्तज्ञानादिचतुष्टयसंपदा विभूषयम् अक्षय मोक्षसुखं साक्षात्कारयतीति सूचितम्, 'प्रणिधि' मित्यत्र 'म' शब्दोपादानेना क्षयसुखदायित्वमेव निध्यन्तरापेक्षया प्रकृष्टत्वमिति सूच्यते ॥१॥
उस
को जानकर भिक्षु को जिसप्रकार आचरण करना चाहिए, लोकसिद्ध तथा तीर्थकर भगवान् और गणधरो द्वारा प्ररूपित आचाप्रणिधि या उसकी विधि को तुम्हारे सामने क्रमशः कहूँगा, तुम मुझ से सुनो।
सुत्रमें "आयारप्पणिहिं" इस पद से सूचित किया गया है कि जैसे निधि दरिद्रता को दूर करके दुःख का नाश कर देती है, और संपत्ति की प्राप्ति करा कर मनुष्यों को विभूषित करती एवं सुखी बनाती है, उसी प्रकार आचार, कर्मरूपी दरिद्रता को दूर करके साधुको सकल दुःखो से मुक्त कर देता है, और अनन्तज्ञान अनन्तदर्शन, अनन्तसुख अनन्तवीर्य रूपी संपत्तिसे शोभित करके अक्षय मोक्ष को प्राप्त कराता है। 'प्रणिधि' पदमें 'प्र' उपसर्ग जोडने से यह प्रगट होता है कि अन्य पौन्द्रलिक निधियों से तो अल्पकालके નિધાનની સમાન આચાર પ્રણિધિને જાણીને ભિક્ષુએ જે પ્રકારે આચરણ કરવું જોઇએ, તે લેાક સિદ્ધ તથા તીર્થંકર ભગવાન અને ગણધરાએ પ્રરૂપેલી આચાર પ્રણિધિ યા એની વિધિ તમારી સામે ક્રમશઃ કહીશ, તે મારી પાસેથી સાંભળે.
સુત્રમાં બયાìર્દિ એ પદથી સૂચિત કર્યું છે કે જેમ નિધિ દરિદ્રતાને દૂર કરીને દુ:ખને નાશ કરી નાખે છે, અને સંપત્તિની પ્રાપ્તિ કરાવીને મનુષ્યાને વિભૂષિત કરે છે, તથા સુખી બનાવે છે તેમ આચાર કર્મરૂપી દરદ્રતાને દૂર કરીને સાધુને સકળ દુઃખાથી મુકત કરે છે, અને અનંતજ્ઞાન, અન ́ત દન, અનતે સુખ, शमनंत वीर्य ३थी संपत्तिथी शोभित उरीने अक्षय भोक्ष प्राप्त उरावे छे. प्रणिधि શબ્દમાં મેં ઉપસર્ગ જોડવાથી એમ પ્રકટ થાય છે કે અન્ય પૌદગલિક નિધિઓથી તે १- दुःखजनकत्वधर्मसाम्यादारिद्रयसादश्यं कर्मणः । उक्तधर्म पुरस्कारेणाभेदा तु रूपकत्वात् ।
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૨
