________________
श्रीदशबैकालिकसूत्रे
मानवधर्मशास्त्रेऽपि भाषणकालिकमुखोद्गतविप्रुषां मेध्यत्वमेवोक्तं नत्वशुचित्वं, यथा मनुस्मृतौ पञ्चमाध्याये
“मक्षिका विष छाया, गोरश्वः सूर्यरश्मयः ।
रजो भूर्वायुरग्निश्च, स्पर्शे मेध्यानि निर्दिशेत् ॥ ५ ॥ १३३॥ इति ।
किञ्च दोरकाश्रयणमेव हिसानिदानं मत्वा हस्तेन शिरःपञ्चाद्भागे ग्रन्थिदानेन वा मुखवस्त्रिकां धारयताऽपि भाषणकालिकमुखोत्पतितजलकणेषु संमूर्ति छमजीवोत्पत्तिस्थानत्वाभावोपपादनाय प्रकृतोपात्तानि प्रमाणान्यवश्यं शरणीकरणीयानि, अन्यथा तेषामपि धर्मोपदेशकाले द्वित्रहोरापर्यन्तं भाषणे मुखोपरि मुखवस्त्रिकाधारणस्याऽऽवश्यकतया तत्र मुखोत्पतितजलकणैरार्द्रतापत्तिर्वारयितुमशक्यैव, लोके हि अनावृतमुखेन पुस्तकं पठतां परं प्रति ब्रुवता च मुखविप्रुषः पुस्तके परदेहे च पतन्त्यो लक्ष्यन्ते, पुनः समीपतमानवधर्मशास्त्रमें भाषण करते समय निकलने वाले जलकणों को अशुचि नहीं कहा है । मनुस्मृति पाँचवाँ अध्याय
"मक्षिका विप्रुषश्छाया, गौरश्वः सूर्यरश्मयः । रजो भूर्वायुरग्निश्च, स्पर्शे मेध्यानि निर्दिशेत् ॥
ટ
॥५॥१३३॥
डोरा धारण करने को ही हिंसोका कारण मान कर हाथसे अथवा सिरके पीछे गाँठ लगा कर मुखवस्त्रिका धारण करने वालों को भी इन प्रमाणों की शरण लेनी चाहिए; जो यह Earth लिए यहाँ दिये गये हैं कि भाषण करते समय मुखसे निकलने वाले जलकणो मैं संमूच्छिम जीव उत्पन्न नहीं होते । अन्यथा धर्मोपदेश देते समय वे दो-दो तीन तीन घण्टे बोलते हैं उस समय मुखस्त्रिका धारण करना आवश्यक होनेके कारण मुख से निकलने वाले जलकणों से मुस्ववस्त्रिका गीला हो जायगी और इस आपत्ति का निवारण करना शक्य नहीं है ।
लोक: खुले मुंह पुस्तक पढनेवालों के तथा दूसरों से वार्तालाप करने वालो के मुखसे માનવધમ શાસ્ત્રમાં ભાષણ કરતી વખતે નીકળતા જળકણાને અશુચિ કહ્યા નથી. મનુસ્મૃતિના પાંચમા અધ્યાયમાં કહ્યું છે—
मक्षिका विप्रषछाया, गौरश्वः सूर्यरश्मयः ।
रजो भूर्वायुरग्निश्व स्पर्शे मेध्यानि निर्दिशेत् ॥५- १३३ ।
ઢોરા ધારણ કરવાને જ હિંસાનુ કારણ માનીને હાથથી અથવા શિરની પાછળ ગાંઠ વાળીને મુખવિકા ધારણ કરનારાઓએ પણ આ પ્રમાણેાનું શરણુ લેવુ જોઈ એ, જે એ મતાવવાને માટે અહીં' આપવામાં આવ્યાં છે કે–ભાષણ કરતી વખતે મુખથી નિકળતા જલકામાં સમૂમિ જીવ ઉત્પન્ન નથી થતા, અન્યથા વ્યાખ્યાન વાંચતી વખતે ખખ્ખુ ત્રણ-ત્રણ કલાક સુધી ખેલે છે, ત્યારે મુખવસ્ત્રિકા ધારણ કરવી આવશ્યક હાવાથી મુખથી નીકળતા જલકણાથી મુખવસ્ત્રિકા ભીની થઈ જશે અને એ આપત્તિ નિવારવાનુ શકય નથી. લાકામાં ખુલ્લે મુખે પુસ્તક વાંચનારના તથા બીજાઓ સાથે વાર્તાલાપ કરનારના
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર ઃ ૧
