Page Text
________________
अध्ययन १ गा० १ मुखवस्त्रिकाविचारः
सर्वमेव चारित्रं भगवदाज्ञायामेव व्यवस्थिम्, अतस्तद्भङ्गे मूलोत्तरगुणादिकं वस्तु किन भग्नम् ? अपि तु सर्वमपि भग्नमिति हेतोस्तत्र गुरुतरप्रायश्चित्तं युक्तमेवेति भावः । तस्मात् - मुखोपरि मुखवस्त्रिकाबन्धनं सकलजैनागमप्रतिपाद्यमिति सिद्धम् । एवं च भगवती सूत्रे 'सुहुमकायं अणिज्जूहित्ताणं' इति वाक्यस्य सूक्ष्मकार्य - मुखवस्त्रिकाम् 'अणिज्जू हित्ता' = अपोध परित्यज्य - अवदध्वेत्यर्थो बोध्यः एवमन्यत्राऽप्यूहनीयम् ।
२७
यत्तु आचारासूत्रे उच्छ्वासादिकाले मुखपिधानोपदेशेन मुखवस्त्रिका करेणैव धारया न तु दोरकेणेति तत्तत्समये एव मुखवत्रिकया घ्राणमुखादिपिधानं विधेयमिति च प्रतीयते, दोरकावलम्बने मुखवत्रिकायाः सदा धारणीयत्वे तु पुनर्मुखपिधानोपदेशो व्यर्थः स्यादिति वदन्ति तदज्ञानमूलम् । आचाराङ्ग - सूत्रपाठी हि तावदेवं विद्यते
" से भिक्खु वा २ उस्सासमाणे वा नीसासमाणे वा कासमाणे वा छीयमाणे वा
समस्त चारित्र भागवान् की आज्ञामें ही है । भगवान्की आज्ञाका भंग होने पर मूलगुण उत्तरगुण आदि सभी नष्ट हो जाते हैं । अतः आज्ञाभंग में गुरुतर प्रायश्चित्त देना युक्त ही है । इसलिये यह सिद्ध हुआ कि मुख पर मुखवस्त्रिका बांधना सव जैनशास्त्रों में प्रतिपादन किया गया है । इस प्रकार भगबती सूत्रके 'सुहुमकायं अणिज्जूहित्ताणं' वाक्यका अर्थ यह समझना चाहिये कि 'मुखका त्याग करके अर्थात् न बांध करके ' ऐसा सब जगह समझना चाहिए ।
प्रश्न-आचाराङ्गसूत्रमें उच्छ्वास आदि लेते समय मुख ढकने का उपदेश दिया है। इससे यह प्रतीत होता है कि मुखवस्त्रिका हाथमें ही रखनी चाहिए, डोरेसे नहीं बांधनी चाहिए, अमुक-अमुक समय पर ही जब उच्छ्वास आदि आवे तब ही नाक या मुख ढँक लेना चाहिए । डोरेसे मुखवfत्रका धारण करना उचित हो तो पुनः मुख ढंकनेका उपदेश व्यर्थ हो जायगा । उत्तर - ऐसा प्रश्न करना अज्ञानता हैं । आचाराङ्ग सूत्रका पाठ ऐसा हैं ।
સમસ્ત ચારિત્ર ભગવાનની આજ્ઞામાં જ રહેલુ છે. ભગવાનની આજ્ઞાના ભંગ થવાથી મૂળગુણ ઉત્તર ગુણ આદિ બધુ નષ્ટ થઇ જાય છે. તેથી આજ્ઞાભ ંગમાં ગુરૂતર પ્રાયશ્ચિત્ત આવે છે. એ રીતે સિદ્ધ થયું કે મુખ પર મુખવસ્ત્રિકા બાંધવી એવુ બધાં જૈનશાસ્ત્રામાં પ્રતિપાદન छे. मेटला भाटे लगवती-सूत्रना 'सुहुमकायं अणिज्जू हित्ताणं' से वा४यन। अर्थ એમ સમજવા જોઈએ કે ‘મુખવત્રિકાના ત્યાગ કરીને અર્થાત્ ન બાંધીને.' એજ પ્રમાણે અધી જગ્યાએ સમજવું.
પ્રશ્ન-આચારાંગ-સૂત્રમાં ઉચ્છ્વાસ આદિ લેતી વખતે મુખ ઢાંકવાને ઉપદેશ આપ્યા છે. એથી એમ પ્રતીત થાય છે કે મુખસ્ત્રિકા હાથમાં જ રાખવી જોઈએ, દારાથી આંધવી જોઈ એ નહિ, અમુક અમુક સમયે જ જયારે ઉચ્છ્વાસ આદિ આવે ત્યારે જ નાક ચા સુખ ઢાંકી લેવુ જોઈએ, દોરાથી મુખવસ્ત્રિકા ધારણ કરવી ઉચિત હાય તા પછી પુન: સુખ ઢાંકવાના ઉપદેશ બ્ય થઇ જશે.
उत्तर-सेवा प्रश्न
वो अज्ञानता छे, मायारांग-सूत्र पाठ वा छे
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર ઃ ૧
| SR No. | 006367 |
| Book Title | Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 480 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik |
| File Size | 27 MB |