________________
श्रीदशवैकालिकस्ने साधवो नावगच्छन्ति तदाऽवश्यवक्तव्ये सति “मुहपोत्तियअंतरिया जयणाए भासंति" इति प्रतिपादितम् । ___अनेन स्पष्टं सिध्यति-यत् मुखवस्त्रिका साधूनां मुखे पूर्व बद्धाऽऽसीदिति तेनैव कारणेन 'मुखपोतान्त एव यतनया मन्द-मन्दं भाषन्ते' इत्युक्तम् ।
किश्च विधिप्रपाग्रन्थे चारित्रातिचारपायश्चित्ताधिकारे मुखवस्त्रिकामन्तरेण भाषणनिषेधः प्रतिपादितः ।
किश्च पूर्वोक्तदिशा षटकायविराधकस्य तद्विराधनावर्जनपरकभगवदाज्ञाभगदोषप्रसङ्गः।।
तथा च सति अविधिविधानं, ततो मिथ्यात्वं, तस्माच्चारित्रविराधना ततश्च दीर्घसंसारित्वं प्रपद्येत, अत एवाऽऽज्ञाभङ्गकर्तगुरुतरप्रायश्चित्तं प्रदर्शितम् । उक्तं हि बृहत्कल्पभाष्ये
"अवराहे लहुगयरो, आणाभंगंमि गुरुतरो फिहणु ? ।
आणाए चिय चरणं, तब्भंगे किं न भग्गं तु ? ॥१॥” इति । कहा है-अगर साधु हाथ आंख आदिके इशारेसे नहीं समझ सके और बोलना ही जरूरी समझे तो 'मुखवस्त्रिकाके अंदर ही यतनासे (धीरे-धीरे) बोले ' इससे स्पष्ट सिद्ध होता है कि साधुओंके मुख पर मुखवस्त्रिका पहले बांधी हुई थीं इसी कारण को लेकर ही मुखस्त्रिकाके अंदर ही यतनासे (धीरे धीरे) बोले' ऐसा कहा हैं।
फिर 'विधिप्रपा' नामके ग्रन्थमें भी चारित्रके अतिचारोंका प्रायश्चित्त कहते समय मुखवत्रिकाके विना बोलनेका स्पष्ट निषेध किया गया है। तथा-पूर्वोक्त रीतिसे षटूकायकी विराधना करनेवालेको भगवान्की “षट्कायकी विराधनाका त्याग करना" इस आज्ञाके भंग करनेका दोष लगता है, यह दोष लगनेसे अविधिका विधान, अविधिका विधान करनेसे मिथ्यात्व, मिथ्यत्वसे चारित्रकी विराधना और चारित्रकी विराधनासे दीर्घसंसारित्वकी प्राप्ति होती है। इसीसे आज्ञाभंगका गुरुत्तर प्रायश्चित्त लगता है।
बृहत्कल्पभाष्यमें कहा है-'अवराहे" इत्यादि,
આથી સિદ્ધ થાય છે કે સાધુઓના મુખ પર મુખવસ્ત્રિકા બાંધેલી હતી. આ કારણને सीधे 'पोतंतरियावभासंति' मा पहनी यूणि ४२i यूगिरे हुछ-"साधु ઈશારાથી ન સમજે અને બેલવું જ પડે છે તે મુખત્રિકાની અંદર જ યતનાથી બેલે
વળી વિધિપ્રપા' નામના ગ્રન્થમાં પણ ચારિત્રનાં અતિચારોની શુદ્ધિના પ્રકરણમાં મુખવસ્ત્રિકા વગર બલવાને નિષેધ કર્યો છે !
તથા–પૂર્વોક્ત રીતથી ષકાયની વિરાધના કરનારને ભગવાનની “ષટકાયની વિરાધનાને ત્યાગ કરવો” આ આજ્ઞાને ભંગ કરવાને દોષ લાગે છે. આ દેષ લાગવાથી અવિધિનું વિધાન, અવિધિ-વિધાનથી મિથ્યાત્વ, મિથ્યાત્વથી ચારિત્રની વિરાધના અને ચારિત્રની વિરાધનાથી દીર્ઘ સંસારિત્વની પ્રાપ્તિ થાય છે. એથી આજ્ઞાભંગનું ગુરૂતર પ્રાયશ્ચિત લાગે છે.
Y९४८५साव्यमा धुं छे–'अवराहे' त्यादि.
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
