Page Text
________________
१९८
श्रीदशवैकालिकसूत्रे (४) मैथुनविरमणव्रतम् टीका--हे भगवन् ! अथ अपरे चतुर्थे महाव्रते मैथुनात्-मिथुनेन-स्त्रीपुंसाभ्यां निर्वृत्तं कर्म मैथुनं प्रत्याख्यामीति प्राग्वत्, तदेव विशदयति-से' इति । अय-अनन्तरम्अद्यारभ्य दैवं देवानामिदं मानुषं-स्त्री-पुंससम्बन्धीत्यर्थः, तैर्यग्योनं-तियग्योनं-पश्वादिसम्बन्धीत्यर्थः, मैथुनं नैव स्वयं सेवे, इत्यादि सर्व पूर्ववत् । द्रव्यादिचतुर्भङ्गयपि प्रारबद्योजनीया ।।११।। (४)
(५) परिग्रहविरमण. मैथुनविरमणं च परिग्रह विरमणमन्तरेग न भवितुं सुशकमिति मैथुनविरमणानन्तरं परिग्रहविरमणनामकं पञ्चमं महाव्रतमाह -'अहावरे पंचमे' इत्यादि ।
मूलम्-अहावरे पंचमे भंते ! महाब्बए परिग्गहाओ वेरमणं सव्वं भंते ! परिग्गहं पच्चक्खामि, से अप्पं वा बहुं वा अणुं वा थूलं वा चित्तमंतं वा अचित्तमंत वा नेव सयं परिग्गहं परिगिण्हिज्जा, नेवन्नेहिं परिग्गहं परिगिहाविज्जा, परिग्गहं परिगिण्हतेवि अन्ने न समणुजाणिज्जा जावज्जोवाए तिविहं तिविहेणं मणेणं वायाए
मैथुनविरमणक विना अहिंसा आदि महाव्रतों को रक्षा नहीं हो सकती, क्योंकि मैथुन सेवन करनेवाला त्रस स्थावर जीवोंकी हिंसा करता है, असत्य बोलता है, और अदत्तका आदान करता है । अत एव अहिंसादि महाव्रतों का निरतिचार पालन करनेके लिए मैथुन-विरमण नामक चतुर्थ महाव्रतका प्रतिपादन किया जाता है-अहावरे चउत्थे, इत्यादि ।
(४) मैथुनविरमण । हे भगवन् ! चौथे महाव्रतमें समस्त प्रकारके मैथुनसे विरमण किया जाता है, इसलिए हे भगवन ! मैं सब तरह के मैथुनका प्रत्याख्यान करता हूँ। अप्सराओं सम्बन्धी देवी स्त्री पुरुष संबंधी मानुषी पशु आदि संबंधी तैयेग्योनिक मैथुनको मैं न स्वयं सेवन करूँगा न दूसरों से सेवन कराऊंगा न सेवन करते हुए को भला जानूंगा ।। द्रव्य क्षेत्र काल भावकी चौभंगी यहाँ पर भी लगानी चाहिए, अर्थात् द्रव्यसे स्त्री आदिके साथ, क्षेत्रसे किसी क्षेत्रमें, कालसे-किसी कालमें और भावसे-किसी भी भावसे, तीन करण तीन योगसे मैथुन सेवन नहीं करूँगा ।।११॥ (४)
મૈથુનવિરમણ વિના અહિંસા આદિ મહાવ્રતાની રક્ષા થઈ શકતી નથી, કારણ કે મૈથુન સેવન કરવાવાળા ત્ર-સ્થાવર જેની હિંસા કરે છે, અસત્ય બોલે છે. અને અદત્તનું આદાન કરે છે. તેથી કરીને અહિંસાદિ મહાવ્રતનું નિરતિચાર પાલન કરવાને માટે મિથુનविरम नामनु येथा भावानु प्रतिपाहन ४२वामां भाव छे-अहावरे चउत्थे त्याह.
... (४) भैथुनविरमा .. હે ભગવન ! ચોથા મહાવ્રતમાં સર્વ પ્રકારના મિથુનનું વિરમણ કરવામાં આવે છે, તેથી હે ભગવન ! હું સર્વ પ્રકારના મૈથુનનું પ્રત્યાખ્યાન કરું છું. અસરાએ સંબંધી દેવી સ્ત્રી-પુરૂષ-સંબંધી માનુષિક પશુ-આદિ-સંબંધી તેય ખ્યાનિક મર્થન નહી હું સ્વય સેવું, નહીં બીજા ઓ પાસે સેવન કરવું અને નહીં સેવન કરનારને ભલે ન જાણું. દ્રવ્ય-ક્ષેત્રકાળ-ભાવની ચૌભંગી એમાં પણ લગાડવી, અર્થાતુ દ્રવ્યથી સ્ત્રી બાદિની સાથે, ક્ષેત્રથી કઈ પણ ક્ષેત્રમાં; કાળથી કોઈ કાળમાં અને ભાવથી કઈ પણ ભાવે કરીને ત્રણ કરણ ત્રણ योगथी भैथुन सेवीश नडी. (४) (११)
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
| SR No. | 006367 |
| Book Title | Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 480 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik |
| File Size | 27 MB |