________________
अध्ययन ३ गा०२ (५२) अनाचोर्णानि
१२१ कर्पिताभ्यां वा आकृष्टाभ्यामुत्पाटिताभ्यामित्यर्थः, 'चामराहिं '-ति चामराभ्यां प्रकीर्णकाभ्यां प्राकृतत्वाच्च लिङ्गव्यत्ययः, ' लक्षितः इति सर्वत्र गम्यम्" इत्युक्तम् ।
अत्र 'लक्षितः' इत्युक्त्याऽन्यकृत इति स्पष्टं निराक्रियते, यथा-अर्द्धमागधभाषया प्रवृत्ताऽपि तीर्थङ्करवागू समवसरणगतानां देवानां मनुष्याणां तिरश्चां च स्व-स्व भाषानुरूपा प्रतिभाति किन्तु न सा तादृशी, तस्मादस्मादृशां तदसदृशां तदुक्तकल्प एव स्थातव्यं, न तु तथाऽनुकरणीयमिति दिक् इति गाथार्थः ॥ १॥
अनाचीर्णान्याह-'उद्देसियं०' इत्यादि, मूलम्-उद्देसियं कीयगडं, नियागमभिहडाणि य ।
राइभत्ते सिणाणे य, गंधमल्ले य वीयणे ॥२॥ छाया---औदेशिक क्रीतकृतं, नियागमभ्याहृतानि च ।
रात्रिभक्तं स्नानं च, गन्ध-माल्ये च वीजनम् ॥ २॥ सान्वयार्थ:-(१) उद्देसियं-औद्देशिक-किसी एक साधुके लिए बनाया हुआ आहार (२) कीयगडं साधुके लिए खरीदा हुआ आहार (३) नियागं=निमंत्रणसे ग्रहण किया हुआ आहार (४) अभिहडाणि-सामने लाकर दिया हुआ आहार (५) राइभत्ते-रात्रिभोजन (६) सिणाणे-स्नान य और (७) गंध-चन्दनादिलेप (८) मल्ले-पुष्पादिमाला (९) वीयणे-पंखा ॥२॥
टीका-औदेशिकम् = उद्देशनमुदेशस्तत्र भवं तत्प्रयोजनमस्येति वा औदेशिकं साध्वादिकमुद्दिश्य निष्पादितमित्यर्थः (१), चक्र, छत्र और चामरोंसे भगवान् लक्षित होते हैं। यहां पर 'लक्षित' ऐसा कहनेसे साफर यह दिखलाया गया है कि-औरोंको छत्र चमरादिसे युक्त भगवान् लक्षित होते हैं किन्तु वे चक्र-छत्रादि अन्य-(देव)-कृत नहीं हैं । जैसे अर्द्धमागधीभाषारूपा भी तीर्थङ्कर की वाणी, समवसरणमें आये हए देव मनुष्य तियेचोंकी अपनी अपनी• भाषाके स्वरूपमें ही प्रतीत होती है किन्तु वस्तुतः वह वैसी नहीं है, अत एव उन कल्पातीतोंकी तुलनामें नहीं पहुंचे हुए हम छद्मस्थोंको तो उनके कहे हुए कल्पमें ही रहना चाहिए, न कि उनका अनुकरण करना चाहिए ॥१॥
अब (५२)- अनाची को दिखलाते हैं-'उद्देसियं०' इत्यादि । કહેવાથી એમ સાફ સાફ બતાવ્યું છે કે-બીજાઓને છત્ર-ચામરાદિ-ન્યુક્ત ભગવાન લક્ષિત થાય છે, પરંતુ તે ચક-છત્રાદિ અન્ય (દેવ) કૃત નથી હોતાં. જેમ અર્ધમાગધીભાષારૂપ પણ તીર્થકરની વાણી સમવસરણમાં આવેલા દેવ-મનુષ્ય-તિયાને પોતપોતાની ભાષાના સ્વરૂપમાં જ પ્રતીત થાય છે, કિન્તુ વસ્તુતઃ તે તેવી નથી હોતી. એટલે એ કપાતીતાની તલનામાં નહિ પહોંચેલા આપણે છદ્મસ્થાએ તે એમણે કહેલા કપમાં જ રહેવું જોઈએ. नहितमनु मनु४२ २ . (१)
-
-
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
