Page Text
________________
अध्ययन २ गा. २ त्यगिस्वरूपम्
सान्वयार्थः--जे-जो अच्छंदा-पराधीन होने से वत्थगंध-वस्त्र गन्ध अलंकारं आभूषण इत्थीओ स्त्रियाँ य और सयणाणि="शय्याप लंग महलबिगेरे को न भुजंति-नहीं भोगता है से वह चाइति-त्यागी" ऐसा न वुच्चइ=नहीं कहा जाता है। अर्थात् अपनी इच्छासे विषयोंको न भोगनेवाला त्यागी कहलाता है । जो रोग आदि किसी कारण से पराधीन होकर विषयोंका सेवन नहीं कर सकता वह त्यागी नहीं कहलाता ॥२॥
और-- __टीका--अत्र 'अच्छंदा' 'जे' ' जति' इत्येतेषु पदेषु बहुवचनप्रयोगः सौत्रत्वात् । तथा चायमर्थः-यः अच्छन्दः रोगाद्यभिभूततया पराधीनो वस्त्रं च गन्धश्चानयोः समाहारः वस्त्रगन्धं, तत्र वस्त्रं प्रसिद्ध, गन्धः चन्दनकर्पूगदि-सुगन्धिद्रव्यं तत्, अलङ्कारः कुण्डलवलयादिस्तम्, स्त्यायतः शुक्रशोणिते यासु ताः स्त्रियः कामिन्यस्ताः, शैय्यते येथै तानि शयनानि-पल्यङ्ग-खष्ट्वा तुष्कि-कादीनि, तानि, चकारात् यानाऽऽसनादीनि, ने भुङ्क्तेन सेवते, सः, त्यागीति-त्यजति परिमुञ्चति संसारसम्बन्धं तच्छील इति, न उच्यते न कथ्यते, इति गाथार्थः ॥२॥ है ? कभी नहीं कहला सकता, इसो विषयको कहते हैं-'वत्थ गंध' इत्यादि ।
जो मनुष्य रोग आदिसे आक्रान्त होनेके कारण पराधीन है और पराधीनता (असमर्थता) के कारण वस्त्र, कस्तूरी, केशर, चन्दन, आदि गन्ध, कुण्डल, कटक आदि आभूषण, स्त्री, शय्या और 'च' शब्दसे सवारी आसन आदिका सेवन नहीं करते हैं वे त्यागी अर्थात् संसारके सम्बन्धोंका त्याग करने वाले नहीं कहला सकते हैं, क्योंकि असार समझकर ममता छोड़मा-रुचि न रखना-त्याग कहलाता है । रोग आदिसे ग्रसित ऊपर कहे-हुए विषयोंकी ममता नहीं छोड़ता (रुचि रखता) है इसलिए वह त्यागो नहीं कहला सकता ॥२॥ वातो मे विषय हव छ :-वत्थगंध-छत्याह
જે મનુષ્ય રોગાદિથી આક્રાન્ત હોવાને કારણે પરાધીન છે અને પરાધીનતા (અસમથતા) ને કારણે વસ્ત્ર, કસ્તૂરી, કેશર, ચંદન આદિ ગંધ, કુંડલ, કડાં આદિ આભૂષણ,
સ્ત્રી, શય્યા. અને ૪ શબ્દથી સવારી, આસન આદિનું સેવન કરતા નથી તેઓ ત્યાગી અર્થાત્ સંસારના સંબંધને ત્યાગ કરવાવાળા નથી કહેવાઈ શકતા કારણ કે અસાર સમજીને મમતા છોડવી-રૂચિ ન રાખવી એ જ ત્યાગ કહેવાય છે. . રેગાદિથી ગ્રસિત મનુષ્ય ઉપર કહેલા વિષયોની મમતા છોડતા નથી, તેથી તેઓ ત્યાગી કહેવાતા નથી. (૨)
१ यत्त 'बहुवचनोद्देशेऽप्येकवचननिर्देशो विचित्रत्वात्सूत्रगतेः' इति, यच्च 'अत्र सूत्रगतेर्विचित्रत्वादहुवचनेऽप्येकवचननिर्देशः' इति, यदपि च किं बहुवचनोर्देशेऽप्येकवचननिर्देशः ? विचित्रत्वात्सूत्रगतेविपर्ययश्च भवत्येवेति कृत्वाऽऽह-'नासो त्यागीत्युच्यते' इति, तदिदं त्रितयमपि व्याख्यान सूत्रपूर्वापराऽननुसन्धानमूलकत्वादनुपादेयमेव, यतो द्वितीय-तृतीयगाथयोस्तात्पर्यपर्यालोचनाया मेकवचनान्तप्रयोग एव सूत्रकृतोऽभिप्रेत इति सूचीकटाहन्यायेनापि बहवचननान्तेष्वेवैकवचनान्तत्वकल्पन युक्तियुक्तमिति ।।
२ अधिकरणेल्युट । ३ प्रथमान्तमिदम् । ४ द्वितोयानामिदम् । ५ भुजोऽनवने इत्यात्मने पदं सूत्रे तु प्राकृतत्वात् परस्मैपदम् ।
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
| SR No. | 006367 |
| Book Title | Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 480 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik |
| File Size | 27 MB |