________________
८६
कूर्मों यथा निजाङ्गानि स्वके देहे गोपयति । तथा गोपयत्यात्मानं, श्रमण इति प्रोच्यते ॥ ८ ॥ अल्पपिण्डोऽल्पपानः, अल्पोषधिकषायकः ।
निraar तीर्णच, निष्पापः श्रमणो भवेत् ॥ ९ ॥ निर्ग्रन्थप्रवचनज्ञः, अनिदानः शल्यकर्त्तकः । भैषज्यादीनां वस्तूनां संनधिं वर्जयति मुनिः ॥ १० ॥” " उरगाद्युपमः पापश्रुतानां प्रतिषेधकः । सुमनाः शुभचारित्रः, श्रमण इति प्रोच्यते ॥ ११ ॥ मृगा यथैव सिंहाद्, दूरं चरन्ति सर्वथा ।
तथा यतश्च पापानि, श्रमण इति प्रोच्यते ॥ १२ ॥
पूर्व शब्दादिविषयप्रवृत्तः श्रामण्यं पालयितुं न शक्नोतीत्युक्तं, सम्प्रति द्रव्यक्रियां कुर्वाणोऽपि कलुषितचितत्वादश्रमण एवे' ति दर्शयितुमाह
यद्वा पूर्व गाथया भङ्गयन्तेरण शब्दादिविषयविनिवृत एव श्रामण्यमर्हतीति सूचितम् शब्दादिविषयानिवृत्तिश्व रोगादिना करणेनापि संभवतीत्यतस्तद्वयववच्छेदार्थ गाथान्तर - माह - ७ वत्थगंध' मित्यादि
३
४
मूलम् - वत्थगंधमलंकारं
२
"
श्रीदशवैकालिकसूत्रे
५
६
इत्थीओ सयणाणि य ।
१
८
९
१२ १० ११
१३
अच्छंदा जे न भुंजंति, न से चाइति वच्चई ॥२॥ छाया -- वस्त्रगन्धमलङ्कारं, स्त्रियः शयनानि च
अच्छन्दो यो न भुङ्क्ते, न स त्यागीत्युच्यते ॥२॥
ऊपर कह चुके हैं कि शब्दादि इन्द्रियविषयों में प्रवृत्त साधु श्रामण्य ( चारित्र) का पालन नहीं कर सकता । अब द्रव्यक्रियाएँ करते हुए भो यदि साधुके चित्तमें कलुषता हो तो वह वास्तव में त्यागी नहीं है, यह कहते हैं
अथवा पहली गाथामें एक विशेष प्रणालीसे यह प्रतिपादन किया है कि-शब्दादिविषयोंका त्यागी ही श्रामण्य ( साधुपना ) पाल सकता है, किन्तु रोग आदि कारणोंसे भी शब्दादि विषयों को नहीं भोग सकता तो क्या उस समय वह भो त्यागी कहला सकता
ઉપર કહેવાઈ ગયું છે કે શબ્દ આદિ ઈન્દ્રિયવિષયામાં પ્રવૃત્ત એવા સાધુ શ્રામણ્ય (ચારિત્ર)નું પાલન કરી શકતા નથી. હવે દ્રવ્યક્રિયાએ કરતાં પણ જો સાધુના ચિત્તમાં કલુષતા હૈાય તે તે વાસ્તવમાં ત્યાગી નથી, એ કહે છે—
અથવા પહેલી ગાથામાં એક વિશેષ પ્રણાલીથી એમ્ પ્રતિપાદન કર્યું છે કે—શબ્દાદિ વિષયાના ત્યાગી જ શ્રામણ્ય (સાધુતા) પાળી શકે છે, કિંતુ રાગાદિ કારણેાથી પણ શખ્વાદિ વિષયાને નથી ભેગવી શકતા તે શું તે સમયે એ પણ ત્યાગી કહેવાઈ શકે છે ? નથી
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
