________________
दशाश्रुतस्कन्धसूत्रे मूलम्-एसणाऽसमिए आवि भवइ ॥ सू० २० ॥ छाया-एषणाऽसमतिश्चापि भवति ॥ सू० २० ॥
टीका-'एसणे' त्यादि । एषणाऽसमितः-एषणां निर्दोषभिक्षादेरन्वेषणम् सम्यग् इतः प्राप्तः समितः, न समितोऽसमितः-निर्दोषभैक्षादिग्रहणे पण्डितवीर्यवर्जितोऽसमाधिदोषभाग्भवति ।
___अयं भावः- सर्वमाहारवस्त्रपात्रोपाश्रयादिकं वस्तुजातं साधुभिरेषणयैव ग्राह्यम् । अन्यथाऽनेषणीयाऽऽहारादिवस्तुग्रहणेऽसमाधिस्थानदोषभाग्भवति । तथा एषणासमितौ सम्यक तत्परताविरहेण षइजीवनिकायानुकम्पायां न्यूनताऽऽपतति । यतः कश्चिदपि किश्चिद्वस्तु यदा ग्रहीतुं याति तत्र यदि 'इदं सदोषं निर्दोषं वे ति विराधना रूप असमाधिस्थानकी प्राप्ति होती है । सू० १९॥
'एसणा०' इत्यादि । एसणा का अर्थ होता है दोषरहित भिक्षा आदि की खोज, उसमें असमित-असावधान अर्थात् निर्दोष भिक्षा आदि ग्रहण करने में पण्डितवीर्यरहित मुनि असमाधिदोषका भागी होता है । तात्पर्य यह है कि:
सब-अहार वस्त्र पात्र और उपाश्रय आदि वस्तुका स्वीकार एषणा से ही करना चाहिये । अन्यथा अनेषणीय आहारादि वस्तुका ग्रहण करने पर असमाधिस्थानदोष का भागी होना पडता है । एषणासमिति में सर्वथा तत्पर न रहेने से षड्जीवनिकाय की अनुकम्पामें न्यूनता आजाती है। कोई भी मुनि कोइ बस्तु को लेने को जाता है तब यदि “ यह दोष बाली है या निदोष" ऐसा अन्वेषण સ્વાધ્યાય આદિ થઈ શકતું નથી. તથા સ્વવિરાધના સંયમવિરાધના રૂપ અસમાધિ स्थाननी प्राप्ति थाय छे. (सू. १८)
_ 'एसणा' या. मेपलानी मर्थ थाय छे होपखित लक्षा माहिनी शोध. તેમાં અસમિત અસાવધાન અર્થાત્ નિર્દોષ ભિક્ષા આદિ ગ્રહણ કરવામાં પંડિતવીર્યરહિત મુનિ અસમાધિ દેવના ભાગી થાય છે. તાત્પર્ય એ છે કે –
| સર્વે-આહાર, વસ્ત્ર, પાત્ર તથા ઉપાશ્રય આદિ વસ્તુને સ્વીકાર એષણાથીજ કરે જોઈએ નહિત અનેષણીય આહાર આદિ વસ્તુનું ગ્રહણ કરવાથી અસમાધિ સ્થાન દેષના ભાગી થવું પડે છે. તથા એષણા સમિતિમાં સર્વથા તત્પર ન રહેવાથી પડૂજીવનિકાયની અનુકંપામાં ન્યૂનતા આવી જાય છે. કેઈ પણ મુનિ જ્યારે કઈ વસ્તુને લેવા માટે જાય છે ત્યારે જે “આ દેષવાળી છે કે નિદોષ છે” તેવી અન્વે
શ્રી દશાશ્રુત સ્કન્ધ સૂત્ર
