________________
भाष्यम् उ० १ सु० २४
परिहारकल्पस्थितस्य प्रामान्तरगमनविधिः ३५ नि क्षेपणीयमिति, तत्र यदि आ वार्याः स्मरेयुः भिक्षुर्वा स्मारयति तदा तत्तपो निक्षिप्य गच्छति, यदि द्वयोरपि विस्मृतं भवेत् तदा ‘कप्पइ से निविसमाणस्स' कल्पते तस्य निविंशमानस्य तपो वहमा नस्यैव 'एगराइयाए पडिमाए' एकरात्रिक्या प्रतिमया एकरात्रिकाभिग्रहेण शेषं सर्व पूर्वसूत्रवदेव व्याख्येम् ॥ सू०:३ ॥
सूत्रम् --परिहारकप्प'ए भिक्खू बहिया थेराणं वेयावडियाए गच्छेज्जा, थेरा य से सरेज्जा वा नो सरेज्जा वा कप्पइ से निविसमाणस्स एगराइयाए पडिमाए जणं जंणं दिसं अन्ने साहम्मिया विहरते, तं ण त ण दिसं उवलित्तए, नो से कप्पइ तत्थ विहारवत्तियं वत्थर, कप्पइ से तत्य कारणवत्तियं वत्थए, तंसि च ण कारणंसि निद्वियंसि परोवएज्जा वसाहि अज्जो एगरायं वा दुरायं वा, एवं से कप्पइ एगरायं वा दुरायं वा वत्थए, नो से कप्पई परं एगरायाओ वा दुरायाओ वा वत्थए, जं तत्थ परं एगरायाओ वा दुराया वा वसइ से संतरा छेए वा परिहारे वा ॥ सू० २४॥
छाया–परिहारकल्प स्थतो भिक्षुबहिः स्थविराणां वैयावृत्याय गच्छेत् स्थविराश्च स्मरेटर्वा नो स्मरेयुवा कल्पते तस्य निर्विशमानस्य एकरात्रिक्या प्रतिमया यां खलु यां खलु दिशमन्ये लाधर्मि का विहरन्ति तां खलु तां खलु दिशमुपलातुम् , नो तस्य कलाते तत्र विहारप्रत्ययिकं वस्तुम्, कल्पते तस्य तत्र कारणप्रत्ययिक वस्तुम्, तस्मिश्च खलु कारणे निष्ठिते परो वदेत् वस आर्य! एकरात्रं वा द्विरात्रं वा, एवं तस्य कल्पते एकरात्रं वा द्विरात्रं वा वस्तुमा, नो तस्य कल्पते परमेकरात्राद्वा द्विरात्राद्वा वस्तुम्, यतू तत्र परमेकरात्राद्वा द्विरात्राद्वा वसांत तस्य स्वान्तरात् छेड़ो वा परिहारो वा ॥ सू० २४ ॥
भाष्यम् – 'परिहारकप्पडिए भिक्खू' इति । 'परिहारकप्पद्विए भिक्खू' परिहारकास्थितो भिक्षुः 'बहिया' बहिर्बाह्ये नगरादौ 'थेराण' स्थविराणामाचार्यादीनां 'वेयावडियाए' वैयावृत्त्याय 'गच्छेज्जा' गच्छेत् 'थेरा य' स्थविराश्च ‘से सरेज्जा वा नो सरेना वा' तस्य पारिहारिकस्य तपः स्मरेयुर्वा कार्यव्याक्षेपान्नो स्मरेयुर्वा यथा एषः परिहारतपोवाहक इति स्मरणं कुर्युः नो वा कुर्युः तदा कल्पते तस्य निर्विशमानस्य तपो वहतः सतः, इत्यादि सर्व पूर्ववदेव व्याख्येयम् । अत्रायं भावः-प्रथमसूत्रे वहनं कथितं तत्तप आचार्यों दे तो वाह येदपि सर्वतो वा वाहयेदपि १ । द्वितीयसूत्रे स्थापन भविष्यकालार्थं तदपि देशतः सर्वतो वा स्थापयेदपि २ । तृतीयसूत्रे-त्यागः, तदपि देशतः सर्वतो वा त्या नयेदप्याचार्य इति ।। तत्र देशतो वहनादि कथं स्यात्तत्राह-परिहारतपः प्रायः सर्व व्यूढं स्तोकमेवा पशिष्टम् , अत्रान्तरे बहिर्गमनप्रयोजनमुपस्थितं भवेत्तदाऽऽचार्यो वदेत्-मुञ्चाधिकृतं परिहारतपः यर : साम्प्रतमिदं गमन कार्यमुपस्थितम् । तत्र यदि स समर्थो भवेत्तदा पाह-न क्षिपामि