________________
४६
निरयावलिका सूत्र कुमारोऽभवत् , स कीदृशः ? इत्यपेक्षायामाह-सुकुमारपाणिपादः, सुरूपः, इत्यनयोर्व्याख्या पूर्वोक्तदिशाऽवसेया । यावत्करणात् 'पासाइए, दरिसणिजे, अभिरूवे, पडिरूवे, इत्येषां सङ्ग्रहो ज्ञेयः । एतच्छाया-प्रासादीयः, दर्शनीयः, अभिरूपः प्रतिरूपः, इति । प्रासादीयः दर्शकजनमनोमोदजनकः, दर्शनीयः= दृष्टिसुखदत्वेन भूयो भूयो दर्शनयोग्यः, अभिरूपः मनोज्ञाकृतिकः, प्रतिरूपः= सर्वातिशायिरुपलावण्यवान् इति । अत्र प्रसङ्गवशात् श्रेणिक-कूणिक-वर्णनं, कालकुमारादिवर्णनं च संक्षेपतः कथ्यते
तत्र किल पुत्रवत्प्रजापालस्य श्रेणिकमूपालस्य राज्ये रत्नद्वयमासीत्देवसमर्पितहारः १, सेचनकहस्ती २ च, यावत् तदीयराज्यस्य मूल्यं ततोऔर सुन्दर रूपवाला 'काल' नामका कुमार था । वह 'कालीकुमार' के नामसे भी प्रसिद्ध है। जो मनको प्रसन्न करनेवाला, देखनेवालोंके नेत्रको आनन्द देनेवाला, सुन्दर आकृतिवाला और अतिशय रूप लावण्यका धारण करनेवाला था।
यहां प्रसङ्गवश श्रेणिक, कूणिक तथा काल कुमारका संक्षिप्त वणन करते हैं
वहां पुत्रके समान प्रजाके पालन करनेवाले श्रेणिक राजाके राज्यमें दो रत्न थे-(१) प्रथम देवसमर्पित हार, (२) दूसरा सेचनक हस्ती था।
સુંદર રૂપ વાળ કાલ નામને કુંવર હતો તે “કાલી કુમાર” ના નામથી પ્રસિદ્ધ છે. જે મનને પ્રસન્ન કરવાવાળો, નજરે જોનારાનાં નેત્રને આનંદ આપવા વાળા, સુંદર આકૃતિ વાળે તથા અતિશય રૂ૫ લાવણ્યને ધારણ કરવા વાળો હતે.
અહીં પ્રસંગવશ રાજા શ્રેણિક, કૂણિક તથા કાલ કુમારને સંક્ષીપ્ત વર્ણન ७३ छ:
ત્યાં પુત્રની પેઠે પ્રજાનું પાલન કરવા વાળા શ્રેણિક રાજાના રાજયમાં બે રત્ન હતાં (૧) પ્રશ્રમ દેવે આપેલ હાર (૨) બીજું સેચનક હાથી હતે.
શ્રી નિરયાવલિકા સૂત્ર
