________________
प्रकाशिका टीका-सप्तमवक्षस्कारः सू० २७ चन्द्रसूर्यादीनां ताराविमानोच्चत्वादिनि० ४५५ भाव्यात् एकादशाधिकै रेकादशभि योजनशतैः 'अबाहाए जोइसे पन्नत्ते' अबाधया ज्योतिष स्थिरं ज्योतिश्चक्रं प्रज्ञप्तं कथितम् प्रकरणात् स्थिरं ज्योतिश्चक्रमेवेति ज्ञातव्यम् चरज्योति. चक्रस्य तत्राभावादिति चतुर्थद्वारम् ४ ॥
अथ पञ्चमद्वारं पृच्छति-'धरणितलाओणं भंते' इत्यादि, 'धरणितलाओ णं भंते धरणितलात् खल भदन्त ! अत्र प्रश्नैकदेश एव कथितः किन्तु एकदेशेन परिपूर्ण प्रश्नसूत्रं ज्ञातव्यम्, तच्चैवम्-'धरणितलाओ गं भंते ! उद्धं ऊप्पइत्ता केवइयाए अबाहाए हिटिल्ले जोइसे चारं चरइ ? गोयमा !' वस्त्वेकदेशस्य संपूर्ण वस्तुस्मारकत्वनियमात्, ततश्चायमर्थः-धरणितलात् समयप्रसिद्धात् समतलभूभागात् ऊर्ध्वमुत्पत्य कियत्यया अबाधया अधस्तनं ज्योतिषं तारापटलं चारं चरति गतिं करोति इति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'सत्चहि णउएहि जोयणसए हिं' सप्तभिनवतैः नवत्यधिकैः सप्तभिर्योजनशते रित्येवं रूपया 'अबाहया जोइसे चारं चरइत्ति' अबाधया ज्योतिष ज्योतिश्चक्र चारं चरति-करोतीति । ___सम्प्रति सूर्यादि विषयमबाधास्वरूपं संक्षिप्य भगवान् स्वयमेव दर्शयति-'एवं सूर हैं-'गोयमा! एक्कारस एक्कारसेहिं जोयणसएहि अबाहाए जोइसे पनत्ते' हे गौतम ! लोक के अन्त से अलोक के पहिले २ ज्योतिश्चक्र ११११ योजन छोडकर स्थिर कहा गया है क्योंकि जगत का स्वभाव ही ऐसा है यहां चर ज्योतिश्चक्र नहीं है।
चतुर्थ द्वार समाप्त
पश्चम द्वारका कथन 'धरणितलाओ णं भंते ! उद्धं उप्पइत्ता केवइयाए अवाहाए हिडिल्ले जोइसे चारं चरई' हे भदन्त ! इस धरणितल से-समयप्रसिद्ध-समतलभू भाग से कितनी ऊपर की दूरी पर अर्थात् कितनी ऊंचाई पर अधस्तन ज्योतिष तारा पटल गतिकरता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं 'गोयमा! सत्तहिं उएहिं जोयणसएहिं अवाहाए जोइस चारं चरइ' हे गौतम ! इस समतल भूमिभाग से
है छ-'गोयम! ! एकारसेहि जोयणसएहि अबाहाए जोइसे पन्नत्ते' गौतम ! aasan અથી અલોકની પહેલાં પહેલા જ્યોતિશ્ચક્ર ૧૧૧૧ યોજન છેડીને સ્થિર કહેવામાં આવ્યું છે કારણ કે જગતનો સ્વભાવ જ એવે છે અહીં “ચર જ્યોતિશ્ચક નથી.
ચતુર્થદ્વાર સમાપ્ત છે
પંચમઢાર કથન'धरणितलाओ णं भंते ! उद्धं उप्पइत्ता केवइयाए अबाहाए हिद्विल्ले जोइसे चारं चरई' હે ભદન્ત ! આ ધરણિતળથી સમયપ્રસિદ્ધ-સમતલભૂભાગથી કેટલે દૂર અર્થાત્ કેટલી ઉચાઈ પર અધરતક તિષ તારાપટલ ગતિ કરે છે? આના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે'गोयमा ! सनहिं ण उपहिं जोयणसएहि अबाहाए जोइसं चारं चरह' ३ गौतम! मा
चतुषार
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર