________________
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे मिगसीसावलि१२ रुहिरबिदुर३ तुल्ल१४ वद्धमाणग१५ पडागा१६। पागारे पलियंगे१८ हत्थे मुहफुल्लए२१ चेव ॥२॥ खीलगदामणिएगावलि य गयदंत विच्छ्य अले य२६ । गयविकमेय ततो सीहनिसीहय१८ संठाणा ॥३॥
त्ति तओवीसइ सुत्तस्स मूलं ॥सू० २३॥ छाया-एतेषां खलु भदन्त ! अष्टाविंशतिनक्षत्राणा मभिजिन्नक्षत्रं किं गोत्रं प्रज्ञप्तम् ! गौतम ! मौद्गल्यायनसगोत्रं प्रज्ञम्, गाथा-मौङ्गल्यायनं१ सांख्यायनं च तथा अग्रभावं ३ कणिल्लम् ।
ततश्च जातुकर्ण धनंजयं चैव बोद्धव्यम् । पुष्यायणं चाश्वायनं च भार्गवेश्यं चाग्निवेश्यं च । गौतमं च भारद्वाजं लौहित्यं चैव वाशिष्ठम् १४ ॥२॥ गोमज्जायनं माण्डव्यायनं च पिंगायनं च गोवल्लम् । काश्यप कौशिकं दार्भायनं चामरच्छायनंऽशुगायनम् २३ ॥ ३॥ गोवल्यायनं तेगिच्छायनं कात्यायनं भवति मूलम् ।
ततश्च बाभ्रव्यायनं व्याघ्रापत्यं च गोत्राणि ||४|| एतेषां खलु भदन्त ! अष्टाविशति नक्षत्राणा मभिजिन्नक्षत्रं किं संस्थितं प्रज्ञप्तम् ? गौतम ! गोशीर्षाव लिसंस्थितं प्रज्ञप्तम्, गाथा-गोशीर्षावलिः कासारः शकुनिः पुष्पोपचारोवापी च ।
नौरश्व स्कन्धः भगः क्षुरधारश्च शकटोद्धी । मृगशीर्षावलिः रुधिर बिन्दु स्तुलावर्द्धमानकं पताका । प्राकारः पर्यङ्कः हस्तोमुखपुष्पकं चैव ।। कीलकं दाम एकावलिश्च गजदन्तो वृश्चिकलाङ्गूलम् । गजविक्रमश्च ततः सिह निषीदनं च संस्थानम् ।। सू० २३ ॥
गोत्रद्वार यद्यपि अभिजित् आदि नक्षत्रों का स्वरूप से कोई गोत्र संभववित नहीं होता है क्योंकि लोक में ऐसादेखा जाता है कि जैसे गर्ग की जो संतान-अपत्य होती है वह गर्ग गोत्र कही जाती है सो नक्षत्रों के ऐसा गोत्र तो संभवता
गोत्रा - જે કે અભિજિત્ આદિ નક્ષત્રના સ્વરૂપથી કઈ ગોત્ર સંભવિત થતું નથી કારણ કે લેકમાં એવું જોવામાં આવે છે કે જેમ ગગનું કઈ સંતાન-અપત્ય હોય તે તેનું ગગ ગોત્ર કહેવામાં આવે છે પરન્તુ નક્ષત્રનું આવું ગોત્ર તે સંભવિત નથી કારણ કે
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
