________________
प्रकाशिका टीका सू. ४ पद्मवर वेदिकायाः बहिर्भागस्थवनपण्डवर्णनम्
देवदेवीनां तथाविधशीतस्पर्शेन प्रमोददर्शनात् शीतावभासो वनखण्डः, तथा-स्निग्धः चिक्कणः स्निग्ध कृष्णादि वर्णयुक्तत्वाद् वनषण्डोपि स्निग्ध इत्युच्यते, एवं स्निग्धाव
वास्तविक स्निग्धत्वेन प्रतिभासमानो न तूपचारमात्रतः एवं तीव्र : - इहावभासो मरुमरीचिकाया जलावभासवद् भ्रमविषयोऽपि भवत्यतो यथावस्थितस्वरूपज्ञानाय विशेषणान्तरमाह- कृष्ण इत्यादिकृष्णवर्णो वनषण्डः, कुतः ? इत्याह-कृष्णच्छायः- कृष्णवर्णच्छाया विशिष्टः एतद्विशेषणद्वय गाढकृष्णतां प्रकटयति । एवं नीलः नीलच्छाय इत्याद्यपि । धन कटितटच्छायः - घना - निविडा कटितटच्छाया मध्यभागच्छाया यस्य स तथा, अत
३९
कि वे वहां क्रीडा करते २ उकताते नहीं है. प्रत्युत अधिक प्रमोदभाव से भरित अन्तःकरण वाले बनते रहते है । तथा यह वनषण्ड किसी २ स्थान में स्निग्ध- चिकना है और चिकने रूप से ही इसका अवभास होता है । कहीं पर यह वनषण्ड " तीव्रः " तीव्र प्रभावाला है और इस रूप से इसका अवभास होता है. यदि यहां पर ऐसी आशंका की जावे कि सभी अवभास सत्य नहीं होते हैं अतः उस रूप के अवभास को लेकर जो यहां वनषण्ड में तद्रूपता सिद्ध की जा रही है वह कैसे सिद्ध हो सकती है. यदि कहा जावे कि नहीं तद्रूप से जो अवभास होता है वह तो सत्य हो होता है सो इस पर ऐसा कहा जा सकता है कि मरुमरीचिका में जो जलावभास होता है वह अवभास भी सत्य मानना पड़ेगा. परन्तु वह तो सत्य नहीं माना गया है - अतः यहां जो अवभास होता है वह ऐसा नहीं है. इसी बात को सूत्रकार इन विशेषणान्तरों से सुस्पष्ट कर रहे हैं कि यह वन कृष्णवर्णवाला इससे साबित होता है कि यह वन कृष्णवर्ण काली छाया से विशिष्ट है। इसी तरह यह वन नीलवर्णवाला इसलिये हैं कि यह नील
वर्णवाली छाया युक्त है "घनकटितटच्छायः " इसके मध्यभाग में जो छाया रहती है वह बहुत
ત્યાં ક્રીડા કરતાં કરતાં કંટાળી જતા નથી પરતુ વધારે ને વધારે પ્રમેાદ ભાવથી યુક્ત અંતઃ કરણવાળા થઈને રહે છે. તેમજ આ વનખંડ કોઇ સ્થાનમાં સ્નિગ્ધ-સુચિકકણ છે અને थिए। ३५थी मानो सवलास थाय छे. अध अर्ध स्थळे या वनखंड "तीन” तीव्र પ્રભાવાળા છે અને આ રૂપથી જ આના અવભાસ થાય છે. જો અહી` આ જાતની આ શકા કરવામાં આવે કે સર્વ અવભાસા સત્યરૂપમાં હાતા નથી એથી તે રૂપના અવભાસને લઇને જે અહીં... વનખડમાં તકૂપતા સિદ્ધ કરવામાં આવી રહી છે તે કેવી રીતે સિદ્ધ થઇ શકે છે, જો કહેવામાં આવે કે આમ નહિં તદ્રુપથી જે અવભાસ થાય છે તે સત્યરૂપમાં જ હોય છે તે થ્યા સબંધમાં આમ કહી શકાય કે મરુમરીચિકામાં જે જલાવભાસ હોય છે તે અવભાસ પણ સત્ય માનવામાં આવશે. પણ ખરેખર તે તે સત્ય માનવામાં આવત નથી. એથી અહીં જે અવભાસ હોય છે તે એવા નથી. એ જ વાતને સૂત્રકાર આ વિશે ષણાન્તરાથી સુસ્પષ્ટ કરી રહચા છે કે આ વન કૃષ્ણવર્ણ યુક્ત એટલા માટે સાબિત થયું છે કે આ વન કૃષ્ણવર્ણની છાયાથી વિશિષ્ટ છે. આ રીતે આ વન નીલવર્ણવાળું એટલા માટે छेउमा नीसवारी युक्त छांयडाथी युक्त छे “धनकटितटच्छायः " खाना મધ્યભાગમાં
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર