________________
चन्द्रज्ञप्तिप्रकाशिकाटीकाप्रा.१०प्राया.२२सू.१० नक्षत्रेण सह योगकालनिरूपणम् ४६७ एतावत्परिमितो नक्षत्रमासः । तत एतः योगपरिसमाप्त्यनन्तरं यद् अभिजिन्नक्षत्रमत्तिक्रान्तं तदपरेण द्वितीयेनाभिजि नक्षत्रेण सह नवमुहूर्तादिकालं चन्द्रो भोगमुपागच्छति ततः परमपरेण द्विती येनाष्टाविंशतिनक्षत्रसम्बन्धिना श्रवणनक्षत्रेण सह चन्द्रो योगमश्नुते, एवं पूर्ववदेव तावद् वाच्यं यावदुत्तरापादानक्षत्रम् । तदनन्तरं भूयः प्रथमनेवाभिजिन्नक्षत्रेण सह योगमुपागच्छति । ततः प्रागुक्तक्रमण श्रवगादिभिः एवं सकल कालमपि विज्ञेयम् ततो विवक्षिते दिने यस्मित् देशे येन नक्षत्रेण सह चन्द्रो योगमगच्छत् , स यथोक्त-मुहूर्त संख्यातिक्रमे पुनस्तादृशेनैवापरेण नक्षत्रेण सह अन्यस्मिन् देशे यो ।मश्नुते किन्तु न तेनैव नापि च त मन् देशे इति पुनरप्याह-'ता जेणं' इत्यादि, 'ता' तावत् 'अन्ज' अद्यविवक्षिते दिने 'जेणं णखत्तेणं' येन नक्षत्रेण सह 'चंदे' चन्द्रः 'जोयं जोएइ' योग युनक्ति-करोति 'जंसि देसंसि यस्मिन् देशे ‘से णं' स खलु चन्द्रः 'इमाई' इमानि वक्ष्यमाणानि, तान्येवाह सोलसअनिसाई मुहूत्तसयाई पोडश अष्टत्रिंशानि अष्टत्रिंशदधिकानि षोडश मुहूर्तशतानि 'अउणापण्णं च वावहिभागे मुहुत्तस्स' एकोनपञ्चाशतं च द्वाषष्टिभागान् मुहूर्तस्य, तथा 'बावटि मागं च' एकं द्वाषष्टिभागं च 'सत्तट्टिहा छित्ता' सप्तषष्टिधा छित्त्वाविज्य तत्सम्बन्धिनः 'पण्णढि चुणिया भागे' पञ्चषष्टिं चूर्णिकाभागान् (१६३८-
६२६७
४९६५
'उवाइणावित्ता' उपादाय गृहोत्वा अतिक्रम्येत्यर्थः 'पुनरवि' पुनरपि 'से णं चंदे स खलु चन्ः: 'ते णं चेव जक्खत्तेणं' तेनैव नक्षत्रेण 'जोयं जोएइ' योगं युनक्ति, कुत्रेत्याह-'अण्णंसिदेसंसि' अन्यस्मिन् देशे, किन्तु न स्मिन्नेव देशे । कुतः ? इत्याह इह पुनस्तस्मिन्नेव तेनैव नक्षत्रेण सह योगो युग सकालातिक्रमे यथार्थः केवल वेदसा ज्योतिश्चक्रगते रुपलब्धः। जम्बूद्वीपे च पट्। ञ्चाशदेव नक्षत्राणि, ततो विवक्षि निक्षत्रयोगे सति तत आरभ्य षट्पञ्चाशन्नक्षत्रातिक्रमे तेन नक्षत्रेण सह योगमश्नुते । षट्पञ्चाइ न्नक्षत्रातिक्रमश्च प्रागुक्ताष्टाविंशतिनक्षत्रमुहूर्तसंख्याद्विगुणसंख्यया भवति, अष्टाविंशति नक्ष मुहूर्त्तसंख्या च एकोनविंशत्यधिकानि अष्टमुहूर्तशतानि, एक स्य च मुहूर्तस्य चतुर्विंशतिषिष्टि भागाः, एकस्य च द्वापष्टिभागस्य षट् षष्टिः सप्तषष्टिभागाः ( ८१९-३४.६६ ) इति प्राक्प्रद शेतमेव, तद्विगुणा यथोक्ता संख्या भवति, तत उक्तम् 'सोलस अट्टतीसाई मुहुत्तसयाई' इ. यादि ।
तदेवं तादृशेन तेन वा नक्षत्र: सह अन्यस्मिन् यावता कालेण पुनरपि योगः समुपजायते तावान् कालविशेषः प्रतिपादेत , साम्प्रतं तस्मिन्नेव देशे तादृशे तेन वा नक्षत्रोण सह पुनरपि यावता कालेन योगो भवति तावन्न कालविशेष प्रतिपादयन्नाह-'ता जेणं अज्ज णक्खत्तेणं'