________________
चन्द्रप्रप्तिसूत्रे
अष्टभिरेकत्रिंशैरेकत्रिंशतासहितैः योजनशतैः 'तीसाए सद्विभागेहिं जोयणस्स' त्रिंशता च षटिभागैर्योजनस्य (३१८३१३०) 'सूरिए' सूर्य : 'चक्खुप्फासं' चक्षुः स्परी चक्षुर्विषयगोचरं
१३४
'हं' शीघ्रम् 'आगच्छर' आगच्छति प्राप्नोति । अस्मिन् सर्वबाह्यमण्डले सूर्यस्य संचरणसमये दिवसो द्वादशमुहूर्त्त प्रमाणो भवति । दिवसस्य चार्थेन यावः परिमितं क्षेत्रं व्याप्तं भवति तावत्परिमिते क्षेत्रे व्यवस्थित उदयमानः सूर्य उपलभ्यते । द्वादशानां मुहूर्त्तानामधे षड्मुहूर्त्ता भवन्ति ततो यदस्मिन् मण्डले मुहूर्तगतिपरिमाणं पञ्चोत्तरशतत्र्याधिकानि पञ्चसहस्रयो - जनानि पञ्चदश च षष्टिभागा योजनस्य (५३०५ १५ एतत् षड्भिर्गुणने समायाति यथोक्तं दृष्ट
६०
पथप्राप्तता परिमाणमिति । 'तया णं' तदा खलु 'उत्तम कट्टपत्ता' उत्तमकाष्ठा प्राप्ता परमप्रकर्षसंपन्ना 'उक्कोसिया' उत्कर्षिका सर्वोत्कृष्टा 'अट्ठा समुहुत्ता राई भवर' अष्टादशमुहूर्त्ता रात्रि र्भवति, तथा 'जहणए' जघन्यकः सर्वलघुः 'दुवालसमुहुत्ते दिवसे भव३' द्वादशमुहूर्त्तो दिवसो भवति । 'एस णं' एतत् खलु 'पढमे छम्मासे' प्रथमं षण्मासम् । 'एस णं' एतत् खलु 'पढमस्स छम्मासस्स' प्रथमस्य षण्मासस्य 'प्रज्जवसाणे' पर्यवसानम् - अन्तिममहोरात्र मिति ॥ सू० २ ||
प्रोक्तमिदं सूर्यस्य सर्वाभ्यन्तरमण्डलान्निष्क्रमणविषयकं प्रथमं षण्मासम्, अथ सर्वाभ्यन्तरमण्डले सूर्यस्य प्रवेशविषयकं द्वितीयं षण्मासं प्रोच्यते - 'से पविसमाणे सूरिए' इत्यादि
मूलम् - से पविसमाणे सरिए दोच्चं छम्मासं अयमाणे पढमंसि अहोरत्तंसि बाहिराणंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ । ता जया णं सूरिए बाहिराणतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ तया णं पंच २ जोयणसहस्पाई तिण्णि य चउरुत्तराई जोयणसयाई सत्तावण्णं च सहिभाए जोयणस्स एगमेगेणं मुहुत्तेणं गच्छइ, तया णं इह गयस्स मणूसस्स एक्कतीसाए जोयणसहस्सेहिं नवहिं य सोलसुत्तरेहिं जोयणसएहिं एगूण चालीसा सहभागेहिं जोयणस्स, सद्विभागं च एगसहिहा छेत्ता सहीए चुणियाभागेहिं सरिए चक्खुफासं हच्वमागच्छइ तया णं अट्ठारसमुहुत्ता राई भवइ दोहिं एगसद्विआगमुहुत्तेहिं ऊणा, दुवालसमुहुत्ते दिवसे भवइ दोहिं एगसट्टिभागमुहुत्तेर्हि अहिए । से पविसमाणे सूरिए दोच्चसि अहोरतसि बाहिरं तच्च मंडल उसंकमित्ता चारं चरइ । ता जया णं सूरिए बाहिरं तच्च मंडल उवसंकमिता चारं चरइ तथा णं पंच जोयण सहस्साई तिन्निय चउत्तराई जोयणसयाई एगुणवत्तालीसं च सद्विभागे जोयणस्स
