________________
सूर्यशप्तिप्रकाशिका टीका सू० १०० एकोनविंशतितमप्राभृतम् स्तारागणकोटिकोटीनां शोभामशोभयन् वा शोभन्ति वा शोभयिष्यन्ति वा । अथ सम्प्रति मनुष्यक्षेत्रवक्तव्यतां प्रस्तौति-'ता माणुसक्खेत्ते णं केवइयं आयामविक्कंभेणं केवइयं परिक्खेवेणं आहिएत्ति वएजा ?' तावत् मनुष्यक्षेत्रं खलु कियता आयामविष्कम्भेन कियता च परिक्षेपेन-परिधिना आख्यातमिति वदेत् ॥ ततो भगवानाह-(ता पणयालीसं जोयणसयसहस्साई आयामविक्खंभेणं, एका जोयण कोडी बायालीसं च सयसहस्साई दोणि य अउणापण्णे जोयणसए परिक्खेवेणं आहिएत्ति वएज्जा।' तावत् पञ्चचत्वारिंशत् योजनशतसहस्राणि (४५०००००) आयामविष्कम्भेन-व्यासेन भाव्यं मनुष्यक्षेत्रस्य, तथा च एका योजन कोटि:-(१०००००००) द्वाचत्वारिंशच शतसहस्राणि (४२०००००) लक्षाः, द्वे च ऊनपश्चाशत-एकोन पश्चाशदधिके द्वेशते च (२४९) एकत्र योगे (१४२००२४९) परिक्षेपेन-परिधिना आख्यातमिति वदेत्-कथयेत् । अत्र परिधिपरिमाणभावनात्वित्थं-मानुष इतना प्रमाण का तारागण कोटिकोटि शोभा करते थे, शोभा करते है एवं शोभा करेंगे। __ अब मनुष्य क्षेत्र की वक्तव्यता का कथन करते है-(ता माणुसक्खेत्ते णं केवइयं आयामविक्खभेणं केवइयं परिक्खेवेणं आहिएत्ति वएज्जा) मनुष्य क्षेत्र कितना आयामविष्कंभवाला एवं कितने परिक्षेपवाला अर्थात् कितनी परिधिवाला कहा गया है ? सो कहिये? इस प्रश्न के उत्तर में श्रीभगवान् कहते हैं-(ता पणयालीसं जोयणसयसहस्साई आयामविक्खंभेणं, एक्का जोयणकोडी बायालीसं च सहस्साइं दोण्णि य अउणापण्णे जोयणसए परिक्खेवेणं आहिएत्ति वएज्जा) पैंतालीस लाख ४५०००००। योजन आयाम विष्कंभ से अर्थात् इतना व्यासमान मनुष्यक्षेत्र का होता है तथा एककरोड योजन (१०००००००) बयालीस लाख (४२०००००) दो सो उनपचास (२४९) एकत्र करने से (१४२००२४९) इतना प्रमाण परिधिवाला कहा है ऐसा स्वशिष्यों को कहें। આટલાના તારાગણ કટિકેટિ શોભા કરતા હતા શોભા કરે છે અને શોભા કરશે.
हुवे मनुष्यक्षेत्रन विषयमा ४थन ४२वामां आवे छे. (ता मणुसक्खेत्तेण केवइय आयामविक्ख भेण केवइयं परिक्खेवण आहिएत्ति वएना) मनुष्यत्र वा सायाम વિધ્વંભવાળું અને કેટલા પરિક્ષેપવાળું અર્થાત્ કેટલી પરિધિવાળું કહેલ છે? તે કહો આ प्रश्न उत्तरमा श्रीमान् ४ छ.-(ता पणयालीसं जोयगसयसहस्साई आयामविक्ख भेण एका जोयण कोडी बायालीसच सहस्ताई दोणि य अउगापणे जोयणसए परिक्खेवेण आहिएत्ति वएज्जा) पिस्तालीसा ४५०००००। यो मायाम विजयी अर्थात् माया વ્યાસમાન મનુષ્ય ક્ષેત્રનું હોય છે. તથા એક કરોડ જન ૧૦ ૦૦૦૦૦૦ા બેંતાલીસ सा (४२००० ००५ मसाया५यास (२४५) मे थी (१४२००२४८॥ २ પ્રમાણની પરિધીવાળું કહેલ છે. એ રીતે શિષ્યોને કહેવું. અહી પરિધિ પરિમાણની
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: