Page Text
________________
सूर्यज्ञतिप्रकाशिका टीका सू० ८४ पञ्चदश प्राभृतम्
७४९
यावत् विशेषयति-अधिक प्रदेशमाक्रमति द्वाषष्टिभागमात्रमधिकं गच्छतीत्यर्थः ॥ यथाचैव पूर्व प्रतिपादितरीत्या चन्द्रः खल्वेकेन मुहूर्तेन सप्तदशभागशतान्यष्टषष्ट्यधिकानि (१७६८) गच्छति । सूर्यश्चैकेन मुहूर्तेन त्रिंशदधिकान्यष्टादशशतानि (१८३०) भागानां गच्छतीत्यनयोरेकमुहूर्त्तगत गतिभागानामन्तरमेवानयोर्गति वैशिष्ट्यं स्यादिति तथा क्रियते १८३०१७६८=६२ इत्युपपद्यते द्वाषष्टिभागकृतः परस्परं विशेष इति । अथ चन्द्रगत्या नक्षत्र - गतिं विशेषयति- 'ता जया णं चंद गतिसमावणं णक्खते गतिसमावण्णे भवई से णं गतिमाया केवहथं विसेसे' तावत् यदा खलु चन्द्रं गतिसमापन्नं नक्षत्रं गतिसमापन्नं भवति, तत् खलु गतिमात्रया कियतो विशेषयति ? यदा यस्मिन् समये किं चन्द्रं गतिसमापन्नमपेक्ष्य नक्षत्रं गतिसमापन्नं विवक्षितं भवति तस्मिन् समये खलु नक्षत्रं गतिमात्रया - मुहूर्त्त - गतगतिपरिमाणेन कियतो भागान् विशेषयति ? - अधिकं भवति ? - चक्राक्रमितेभ्यो भागे विसेसेइ) केवल बासठ भाग अधिक प्रदेश को आक्रमित करता है । अर्थात् बासठ भाग मात्र अधिक जाता है । जैसे यहां पर पूर्व प्रतिपादित रीति से चंद्र एक मुहूर्त में सत्रह सो अडसठ मंडल १७६८। भाग गमन करता है । सूर्य एक मुहूर्त में अठारह सो तीस मंडल भागों में गमन करता है । इन दोनों का एक मुहूर्त गतगति भाग का अंतर ही इनकी गति विशेषता होती है, अतः इसको दिखलाते हैं- १८३०-१७६८ = ६२ इस प्रकार बासठ भाग परस्पर की गति की विशेषता रहती है ।
अब चंद्र की गति से नक्षत्र की गति की विशेषता दिखलाते हैं - (ता जया णं चंद गतिसमावणं णक्खत्ते गतिसमावण्णे भवई से णं गतिमायाए hari विसेसेइ ) जिस समय चंद्र को गति समापन्नक देखकर नक्षत्र गति समापन्नक विवक्षित होता है, उस समय वह नक्षत्र मुहूर्तगत गति परिमाण से कितने भाग अधिक होता है ? अर्थात् चंद्राक्रमित भाग से नक्षत्रा
स्वामीना प्रश्नने सांभणीने उत्तरमा श्रीभगवान् उडे छे.- ( बासट्टिभागे विसेसेइ) ठेवण ખાસòભાગ અધિક પ્રદેશને આક્રમિત કરે છે. અર્થાત્ બાસઠ ભાગ માત્ર અધિક જાય છે, જેમ અહીંયાં પૂ`પ્રતિપાદિત રીતથી ચંદ્ર એક મુહૂતમાં સત્તરસાઅડસઠ ૧૭૬૮) ભાગ ગમન કરે છે. સૂર્ય એક મુહૂર્તમાં અઢારસેાત્રીસ મંડળ ભાગોમાં ગમન કરે છે. બન્નેનું એક મુહૂત ગતગતિ ભાગનું અંતરજ તેમની ગતિ વિશેષતા થાય છે. તેથી આને બતાવે છે. ૧૮૩૦-૧૭૬૮=૬૨ આ રીતે ખાસઠમાગ પરસ્પરની ગતિની વિશેષતા રહે છે.
हवे चंद्रनी गतिनी विशेषता मतावे छे.- ( ता जयाणं चंद गतिसमावणं णवत्ते गतिसमावण्णे भवइ सेणं गतिमायाए केत्रइयं विसेसेइ) न्यारे चंद्रने गतिसमापन्न જોઇને નક્ષત્ર ગત્તિસમાપન્નક વિવક્ષિત થાય છે. તે સમયે તે નક્ષત્ર મુહૂત ગતગતિ પરિમાણથી કેટલાં ભાગ વધારે હાય છે? અર્થાત્ ચંદ્રાકમિતભાગથી નક્ષત્રા*મિતભાગ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |