________________
सूर्यज्ञतिप्रकाशिका टाका सू० ८४ पञ्चदश प्राभृतम्
इसमावणं णक्खते गहे, गइसमावण्णे पुरच्छिमार भागाए समा सदिइ पुरच्छिमाए भागाए समासादेत्ता सूरेण सद्धि जोयं जुजइ जोयं जुंजेता जोयं अणुपरियदृइ, अणुपरियट्टित्ता जाव विजेइ विगतजोगी यावि भवइ । सू० ८४ ॥
७४७
छाया -- तावत् यदा खलु चन्द्रं गतिसमापन्नं सूर्यो गति समापन्नो भवति, स खलु गतिमात्रया कियतो विशेषयति ? द्वाषष्टिभागान् विशेषयति तावत यदा खलु चन्द्रं गतिसमापन्नं नक्षत्रं गतिसमापन्नं भवति, तत् खलु गतिमात्रया कियतो विशेषयति ! तावत् सप्तषष्टिभागान् विशेषयति । तावत् यदा खल सूर्य गतिसमापन्नं नक्षत्रं गतिसमापन्नं भवति, स खलु गतिमात्रया कियतो विशेषयति ?, तावत् पञ्चभागान् विशेषयति तावत् यदा खलु चन्द्र गतिसमापन्नं भवति अभिजिनक्षत्रं खलु गतिसमापन्नं पौरस्त्यात् भागात् समासादयति पौरस्त्याद् भागात् समासाद्य नवमुहूर्त्ता सप्तविंशतिं च सप्तषष्टिभागान् मुहूर्त्तस्य चन्द्रेण सार्द्धयोगं युनक्ति, योगं युक्त्वा योगमनुपरिवर्त्तयति योगमनुपरिवर्त्य विप्रजहाति विगतयोगी चापि भवति । तावत् यदा खलु चन्द्रं गतिसमापन्नं भवति श्रवणनक्षत्रं गतिसमापन्नं पौरस्त्याद् भागात् समासादयति, पौरस्त्याद्भागात् समासाद्य त्रिंशन्मुहूर्तान् चन्द्रेण सार्द्ध योगं युनक्ति, योगं युक्त्वा योगमनुपरिवर्त्तयति योगमनुपरिवर्त्य विजहाति, विगतयोगी - चापि भवति । एवं एतेन अभिलाषेण नेतव्यं पञ्चदशमुहूर्त्तान् त्रिंशन्मुहूर्त्तान् पञ्चचत्वारिंशन्मुहूर्त्तान् भणितव्याः यावत् उत्तराषाढा । तावत् यदा खलु चन्द्रं गतिसमापन्नं ग्रहाः गतिसमापन्नाः पौरस्त्याद् भागात् समासादयति पौरस्त्याद्भागात् समासाद्य चन्द्रेण सार्द्ध योगं युनक्ति, योगं युक्त्वा योगमनुपरिवर्त्तयति, योगमनुपरिवर्त्य बिजहाति विगतयोगी चापि भवति । तावत् यदा खलु सूर्य गतिसमापन्नं अभिजिन्नक्षत्रं गतिसमापन्नं पौरस्त्याद् भागात् समासादयति, पौरस्त्याद् भागात् समासाद्य चतुरः अहोरात्रान् षट् च मुहूर्त्ताः सूर्येण सार्द्ध योगं युनक्ति योगं युक्त्वा योगमनुपरिवर्त्तयति, योगमनुपरिवर्त्य योगं विजहाति, विगतयोगी चापि भवति । एवं अहोरात्रान् षट् एकविंशतिर्मुहूर्त्ताश्च त्रयोदश अहोरात्रान् द्वादशमुहूर्त्ताश्च, विंशतिरहोरात्रान् त्रयोमुहूर्त्ताश्च सर्वे भणितव्याः यावत् यदा खलु सूर्य गतिसमापन्नं उत्तरापाढा नक्षत्रं गतिसमापन्नं पौरस्त्याद् भागात् समासादयति, पौरस्त्याद् भागात् समासाद्य विंशतिरहोरात्रान् त्रयश्च मुहूर्त्ताः सूर्येण सार्द्ध योगं युनक्ति, योगं युक्त्वा योगमनुपरिवर्त्तयति, योगमनुपरिवर्त्य वियुज्यते विजहाति विप्रजहाति विगतयोगी चापि भवति । तावत् यदा खल सूर्य गतिसमापन्नं नक्षत्राणि ग्रहा गतिसमापन्नाः पौरस्त्याद् भागात् समासाद - यन्ति, पौरस्त्याद् भागात् समासाद्य सूर्येण सार्द्ध योगं युनक्ति, योगं युक्त्वा योगमनुपरिवर्त्तयति, योगमनुपरिवर्त्य यावत् वियुज्यते विगतयोगी चापि भवति ॥ सू० ८४||
टीका-चन्द्र-सूर्य-नक्षत्राणां परस्परं मण्डलभाग भोगकालं परिगणयन् पूर्णतायाः सवि
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨