Page Text
________________
सूर्यप्तिप्रकाशिका टीका सु० ८१ त्रयोदशप्राभृतम्
७१७ त्रिंशधा विभक्तस्याष्टादशभागै मिश्रिताश्चेति एकोनचत्वारिंशद् विभागाः जायन्ते । तत्रत्रयोदशापि चतुःपञ्चाशत्कानि द्वितीयेऽयने जायन्ते, तत्रापि सप्तचतुःपञ्चाशत्कानि पौरस्त्ये दिग्विभागे भवन्ति षट् च पाश्चात्ये भागे भवन्ति । ये च द्वे त्रयोदशके ते द्विती. यस्यायनस्योपरि चान्द्रमासावधेरक भवत इति वेदितव्ये, तत्रैकं त्रयोदशकं सर्ववाह्यात् पञ्चदशमण्डलान् अक्तिने द्वितीये पाश्चात्ये अर्द्धमण्डले पूर्यते, द्वितीयं च त्रयोदशकं मेरोः पौरस्त्ये सर्वबाह्यमण्डलादाक्तने तृतीये अर्द्धमण्डले भवति, त्रयोदशकानि यानि चन्द्रः अत्मनैव चीर्णानि प्रतिचरति । एतानि सर्वाण्यपि क्षेत्राणि द्वितीयेऽयने भवन्तीति वेदितव्यानि, तत्रापि सप्तत्रयोदशकानि मेरोः पूर्वभागे पटू च मेरोः पश्चिमभागे ज्ञातव्यानि, तथा 'दुवे' इत्यादि-द्वे एवञ्चत्वारिंशत्के द्वे च त्रयोदशके अष्टौ सप्तपष्टिभागाः एकं च सप्तपष्टिभागं एकत्रिंशधा छित्वा तस्य सत्का अष्टादशभागाः, यान्येतानि क्षेत्राणि तानि चन्द्रः आत्मनाः परेण चीर्णानि प्रतिचरति, तत्र च एकं एकचत्वारिंशत्कं एकं च त्रयोदशकं द्वितीयायनोपरि सर्वबाह्यान्मण्डलादक्तिने द्वितीये पाश्चात्ये अर्द्धमण्डले भवतः द्वितीयं च एकचत्वारिंशत्कं द्वितीयं च त्रयोदशकं सर्व बाह्यात्पञ्चदशमण्डलादतिने तृतीये अर्द्धमण्डले दूसरे अयन के उपर चांद्रमास की अवधि से पश्चात् होते हैं, उनमें एक तेरहवां भाग पंद्रहवां सर्वबाहामंडल से पीछे के दूसरे पाश्चात्य अर्धमंडल में पूरित होता है। दूसरा तेरहवां भाग मेरु की पूर्वदिशा में सर्वबाह्य मंडल के पश्चात् वर्ति तीसरे अर्द्धमंडल में होता है। जो तेरह भाग चंद्र स्वयं अपने द्वारा भुक्त किये को पुनः उपभुक्त करते हैं, ये सभी क्षेत्रों का दूसरे अयन में होते हैं। उनमें भी सात तेरह मेरु की पूर्वदिशा में छ मेरु की पश्चिमदिशा में समझ लेवें । तथा (दुवे) चुमालीसवां दो तेरह तथा सडसठिया आठ भाग तथा सडसठिया एक भाग को इकतीस से विभक्त करके उसके संबंधी अठारह भाग इतना क्षेत्र को चंद्र स्वयं तथा अन्य द्वारा व्याप्त किये हुवे को पुनः व्याप्त करते हैं। उनमें एक इकतालीस का तथा एक तेरह का दूसरे अयन में सर्ववाद्य मंडल के समीपस्थ दूसरे पाश्चात्य अर्द्धमंडल में होता है। दूसरा ઉપર ચાંદ્રમાસની અવધિ કરીને પછીથી થાય છે. તેમાં એક તેરમે ભાગ પંદરમા સર્વ બાહ્ય મંડળથી પછીના બીજા પાશ્ચાત્ય અર્ધમંડળમાં પૂરિત થાય છે. અને બીજો તેરમો ભાગ મેરૂની પૂર્વ દિશામાં સર્વબાહ્ય મંડળની પછીના ત્રીજા અર્ધમંડળમાં થાય છે. જે તેરભાગ ચંદ્ર સ્વયં પોતે ભોગવેલને ફરીથી ભેગવે છે. એ તમામ ક્ષેત્રો બીજા અયનમાં થાય છે. તેમાં પણ સાતતેર મેરૂની પૂર્વ દિશામાં છ મેરૂની પશ્ચિમ દિશામાં સમજવા તથા (દુ) ચુમ્માલીસમા તરભાગ તથા સડસઠિયા આઠભાગ તથા સડસઠિયા એક ભાગ ને એકત્રીસથી વિભક્ત કરીને તેના અઢાર ભાગ આટલા ક્ષેત્રને ચંદ્ર પોતે તથા અન્ય દ્વારા વ્યાપ્ત કરેલને ફરીથી વ્યસ્ત કરે છે. તેમાં એક એકતાલીસને અને એક તેરને ભાગ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |