________________
६४४
सूर्यप्रज्ञप्ति मत्रे अर्थाद् यदा सर्वाभ्यन्तरमण्डलाद् बहिनिष्क्रामति चन्द्रस्तदा दशमुहूर्ताः सकलाः-सम्पूर्णाःपरिपूर्ण दशमुहर्ताः, एकस्य च मुहत्तेस्य विशतिः सप्तपष्टिभागाः-१०+ एतत्तुल्यं पुष्य विषयमभिगत:-पुष्यनक्षत्रक्षेत्रं गतः सन्-तत्रैव वर्तमानः सन् चन्द्रो बहिर्गच्छति-सर्वाभ्यन्तरमण्डलाद बहिनिष्क्रामतीत्यर्थः ॥ इत्येव गाथातात्पर्याथः ॥ सू० ७७॥
चन्द्रस्य नक्षत्रयोगमधिकृत्य सूर्यस्यापि नक्षत्रयोगे दश आवृत्तयः प्रतिपादिताः, सम्प्रति सामान्यतः योगमेव प्ररूपयति
मूलम्-तत्थ खल्लु इमे दसविहे जोए पण्णत्ते, तं जहा-वसभाणुजोए वेणुयाणुजोए मंचे मंचाइमंचे छत्ते छत्ताइछत्ते जुयणद्धे धणसम्महे पीणिए मंडुप्पुए नाम दसमे, ता एएसि णं पंचण्हं संवच्छराणं छत्ताइ छत्तं जोयं चंदे कंसि देसंसि जोएइ ? ता जंबुद्दीवस्स दीवस्स पाईणपडिणी आययाए उदीण दाहिणाययाए जीवाए मंडलं चउवीसेणं सएणं छित्ता दाहिणपुरच्छिमिल्लंमि चउभागमंडलंमि सत्तावीसं भागे उवादिणावेत्ता अट्ठावीसहभागं वीसहा छेत्ता अटारसभागे उवादिणा. वेत्ता तिहिं भागेहिं दोहिं कलाहिं दाहिणपुरच्छिमिल्लं चउब्भागमंडलं असंपत्ते, एत्थ णं से चंदे छत्ताइछत्तं जोयं जोएइ । उप्पि चंदो मज्झे णक्खत्ते हेट्ठा आइच्चे तं समयं च णं चंदे केणं णक्खत्तेणं जोएइ ? ता चित्ताहि चरिमसमए ॥ सू० ७८ ॥
॥ बारसमं पाहुडं समत्तं ॥ जब चंद्र सर्वाभ्यन्तरमंडल से बाहर निकलता है, तब दस मुहूर्त संपूर्ण अर्थात् परिपूर्ण दस मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का सडसठिया वीस भाग-१०+
पुष्यनक्षत्र का इतना प्रमाण पुष्यनक्षत्र का क्षेत्र में जाकर वहां पर स्थित होकर चंद्र सर्वाभ्यन्तर मंडल से बाहर निकलता है। इस प्रकार गाथा का तात्पर्यार्थ है ॥ सू० ७७॥ જયારે ચંદ્ર સભ્યન્તર મંડળમાંથી બહાર નીકળે છે, ત્યારે દસ મુહૂર્ત પૂરા અર્થાત્ પુરેપૂરા દસમુહૂર્ત તથા એક મુહૂર્તના સડસઠિયાવીસ ભાગ ૧૦-૪ પુષ્ય નક્ષત્રના આટલા પ્રમાણવાળા ક્ષેત્રમાં જઈને ત્યાં સ્થિત રહીને ચંદ્ર સર્વાત્યંતર મંડળમાંથી બહાર નીકળે છે. આ પ્રમાણે ગાથાનું તાત્પર્ય છે. સૂ. ૭ળો
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
