________________
७
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे 1)x६:५४६=६७+३=२०१ जात मेकोत्तरं शतद्वयम् । अत्र गुणनक्रिया बहुधा प्रतिपादितैव । ततश्चोतराभाद्रपदादीनि षण्णनक्षत्राणि द्वयर्द्धक्षेत्राणि सन्ति, तेषां प्रत्येकस्य मानमेकं शतं सप्तषष्टिभागानाम् एकस्य च सप्तषष्टिभागस्यार्द्धम् . अर्थात् (२०१३) एतत्तुल्य मस्ति, अस्य सरलस्वरूपं यथा १००+१=२००३-२२ सप्तपष्टिभागस्यान्तर्हिते कृते जातानि व्युत्तराणि षट्शतानि ॥ ततोऽवशिष्टानि च पञ्चदशनक्षत्राणि समक्षेत्राणि त्रिंशन्मुहूर्तात्मकानि सन्ति, अतस्तेषां मध्ये प्रत्येकं परिपूर्ण सप्तषष्टि तुल्यानि भवन्ति । अतः सप्तषष्टिः पञ्चदशभिर्गुण्यन्ते ६७४ १५=१००५ जातानि दशशतानि पश्चोत्तराणि । अभिजिन्नक्षत्रं तु समाहृतस्वरूपं, तस्य सप्तषष्टिभागाः एकविंशतिः २१॥ एतेषां समेषां समस्त नक्षत्रपर्यायाणां योगो यथा-२०१+६०३+१००५+२१=१८३० जातानि त्रिंशदधिकानि होता है। यहां पर गुणनक्रिया बहुधा प्रतिपादित कर ही दी है । तत्पश्चात् उत्तराभाद्रपदादि छ नक्षत्र द्वयर्धक्षेत्र वाले हैं। उन प्रत्येक का मान सडसठिया एक सो तथा सडसठिया एक भाग का आधार अर्थात् +ई इतना होता है । इसका सरल प्रकार इस प्रकार है १००-२००६ सडस. ठिया भाग को अंतर्हित करे तो छह सो तीन होते हैं। तत्पश्चात् अवशिष्ट पंद्रह नक्षत्र समक्षेत्रवाले होने से तीस मुहूर्त प्रमाणवाले होते हैं । अतः उनमें प्रत्येक को परिपूर्ण सडसठ तुल्य होता है । अतः सडसठ को पंद्रह से गुणाकरे-६७+ १५=१००५ गुणा करने से एक हजार एवं पांच होते हैं अभिजित् नक्षत्र समाहृत स्वरूपवाला है । उसका प्रमाण सडसठिया इक्कीस भाग है २१॥ इन सब नक्षत्रपर्याय का जोड इस प्रकार है-२०१+६०३+१००५+२१= १८३० सब मिल कर सडसठिया अठारह सो तीस होते हैं। यह परिपूर्ण +६=१७+3=२०१ २॥ प्रमाण साये थाय छे. महशुपनाया पडदा प्रतिपाहत रेकर તે પછી ઉત્તરાભાદ્રપદાદિ છ નક્ષત્રદ્ધયર્ધવાળા છે. એ દરેકનું પ્રમાણ સડસયિ એકસો 9° તથા સડસઠિયા એક ભાગના અધ ૬૪ અર્થાત્ + આટલું થાય છે. આને स२१ २ २ ममाणे . १००१-२००३-२०१ ससठिया मागने सतत ५२ तो છસે ત્રણ થાય છે. તે પછી બાકીના પંદર નક્ષત્ર સમક્ષેત્રવાળા હોવાથી ત્રીસ મુહૂર્ત પ્રમાણુવાળા હોય છે. તેથી તે દરેકનું પુરેપુરૂ સડસઠ તુલ્યમાન હોય છે. તેથી સડસઠને પંદરથી ગુણાકાર કરે. ૬૭+૧૫=૧0૫ ગુણાકાર કરવાથી એક હજાર અને પાંચ થાય છે. અભિજીત નક્ષત્ર સમાહત સ્વરૂપવાળું છે. તેનું પ્રમાણ સડસઠિયા એકવીસ ભાગ ૨ છે, આ બધા નક્ષત્ર પર્યાયને સરવાળે ૨૦૧૬૦૩+૧૦૦૫+૨૧=૧૮૩૦ આ રીતે બધા
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર:
