Page Text
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७६ द्वादशप्राभृतम् भवतीति सामान्य मुत्तरं दत्वाऽपि पुन स्तस्यैव पुष्यनक्षत्रस्य मुहूर्त्तविभागं दर्शयति-'पूसस्स णं तंचेव जं पढमया' पुष्यस्य खलु तथैव यथा प्रथमया । पुष्यनक्षत्रस्य मुहूत्तेविभागं तथैव ज्ञेयं यथा प्रथमया-प्रथमया आवृत्त्या-प्रथमवार्षिकावृत्तिसमये यथा मुहर्त विभागः प्रतिपादित स्तथैवात्रापि ज्ञेयः । अत्र वचनसामर्थ्यादिदमवधेयम्-'पुस्सस्स एगृणवीसं मुहुत्ता तेयालीसं च बावट्ठिभागा मुहुत्तस्स बावद्विभागं च सत्तट्टिहा छेत्ता तेत्तीसं च चुण्णिया भागा सेसा" पुष्यस्य एकोनविंशति मुहर्ता स्त्रिचत्वारिंशच्च द्वापष्टिभागा मुहूत्र्तस्य द्वापष्टिभागं च सप्तपष्टिधा छित्वा त्रयस्त्रिंशच्च चूर्णिकाभागाः शेषाः ॥ अर्थात् पुष्य नक्षत्रस्य (१९।३।) एतत् तुल्येषु मुहर्त शेषेषु द्वितीयां वार्षिकीमावृत्तिं पूरयति सूर्य इत्यर्थः ।। अत्रोपपत्तिरुच्यते-अत्र पञ्चवर्षात्मके युगे दश अयनानि भवन्ति, तेषु पञ्चवार्षिकानि अयप्रकार सामान्य प्रकार से उत्तर कह कर पुनः उस पुष्य नक्षत्र का मुहूर्त वि भाग का कथन करता है-(पूसस्स गं तं चेव जं पढमया) पुष्य नक्षत्र का मुहूर्त विभाग जैसा पहली वर्षा कालनी आवृत्ति के समय में मुहूर्त विभाग प्रतिपादित किया है, उसी प्रकार यहां पर भी जानलेवें।
यहां पर वचनसामर्थ्य से इस प्रकार अवधारित करें (पूस्सस्स एगूणवीसं मुहुत्ता तेयालीसं च बावट्ठिभागा मुहुत्तस्स बावट्ठिभागं च सत्तट्टिहा छेत्ता तेत्तीसं बुण्णियाभागा सेसा) पूष्यनक्षत्र का उन्नीस मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया तयालीस भाग तथा बासठिया एक भाग का सडसठिया तेतीस चूर्णिका भाग शेष रहे अर्थात् पुष्य नक्षत्र का (१९३३) इतना प्रमाण मुहूर्त शेष रहने पर सूर्य दूसरी वर्षाकाल को आवृत्ति को प्रवर्तित करता है। __ अब इसकी उपपत्ति कही जाती है-यहां पर पांच वर्ष प्रमाणवाले युग में दश अयन होते हैं, उनमें पांच अयन वर्षाकाल संबंधी एवं पांच अयन हेमन्त નક્ષત્રની સાથે ભેગા કરીને રહે છે. આ પ્રમાણે સામાન્ય રીતે ઉત્તર આપીને ફરીથી એ पुष्य नक्षत्रना मुहूत विभागनु ४थन ४२ छ. (पूसरस णं त चेव ज पढमया) पुण्य નક્ષત્રના મુહૂર્ત વિભાગ વિષે જે પ્રમાણે પહેલી વર્ષાકાળની આવૃત્તિના કથન સમયમાં મુહૂર્ત વિભાગનું પ્રતિપાદન કરેલ છે, એ જ પ્રમાણે અહીં પણ સમજી લેવું.
मडी क्यन सामथ्यथा मा प्रमाणे पा२।। ४२वी, (पूरसास्स एगूणवीस मुहुत्ता तेयालीस च बावद्विभागा मुहुत्तस्स, बावविभाग च सत्तढिहा छत्ता तेत्तीस च चुणिया भागा सेसा) पुष्य नक्षत्रना मागणीस भुत तथा ४ मुडूत ना मासाच्या तालीस ભાગ તથા બાસઠિયા એક ભાગના સડસઠિયા તેત્રીસ ચૂર્ણિકા ભાગ શેષ રહે અથત પુષ્ય નક્ષત્રના (૧૯હૈ ,જ)આટલા પ્રમાણ મુહૂર્તાદિ શેષ રહે ત્યારે સૂર્ય વષકાળની બીજી આવૃત્તિને પ્રવર્તાવે છે.
હવે આની ઉપપત્તિ બતાવવામાં આવે છે–અહીંયાં પાંચ વર્ષ પ્રમાણુવાળા યુગમાં
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર:
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |