Page Text
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टोका सू० ७५ द्वादश प्राभृतम
५२५ रान्तरोद्भवा भागा दृश्यन्ते-अन्तरांशा अवतिष्ठन्ते-त्रिंशत् द्वापष्टिभागरूपा अन्तरांशा भवन्ति, ते एव 'मासस्स' मासस्य-एकमासपरिमितकालस्य 'ओमरत्तभागा हवंति' अवमरात्रभागा भवन्ति ॥१॥ यथात्र कर्ममासप्रमाणः परिपूर्णत्रिंशदहोरात्रतुल्यो भवति, चान्द्रमासपरिमाणं तु एकोनत्रिंशदहोरात्राः, द्वात्रिंशच्च द्वापष्टिभागा अहोरात्रस्येति । अतएव चान्द्रमासस्य-चान्द्रमासपरिमाणस्य, तथा ऋतुमासस्य-कर्ममासपरिमाणस्य च परस्परं विश्लेषः क्रियते ३०-(२९ । ३)=००। । एवं विश्लेषे कृते सति उद्धरिता अंशाः दृश्यन्ते त्रिंशद् द्वापष्टिभागरूपाः। एते एव अवमरात्रस्य भागाः स्युरिति । एतद्धि अवमरात्रस्य परिपूर्ण मासपर्यन्ते भवति । अतस्तस्य सत्कास्तेभागाः मसस्यावसाने द्रष्टव्याः। अतोऽनुपातेन एकस्मिन् दिनेऽपि अवमभागानामानयनं कर्नु पार्यते, अत्रानुपातप्रवर्तनं यथा-यदि त्रिंशति दिवसेषु त्रिंशद् द्वापष्टिभागा अवमरात्रस्य लभ्यन्ते तदा एकस्मिन दिवसे अवमपरस्पर के अन्तर का भाग अर्थात् अंतर के अंश जो की बासठिया तीस भाग रूप अन्तरांश होते हैं वही (मासस्स) एक मास परिमित काल का (ओमरत्तभागा हवंति) अवमरात्र के भाग होते हैं ॥१॥ जैसे की कर्ममास का प्रमाण परिपूर्ण तीस अहोरात्र तुल्य होता है, चांद्रमास का परिमाण उन्तीस अहोरात्र तथा एक अहोरात्र का बासठिया बत्तीस भाग का होता है, अतएव चांद्रमास परिमाण का तथा कर्ममास परिमाण का परस्पर विश्लेष किया जाता है ३ . (२९।३)=००३ इस प्रकार विश्लेष करने से रहा हुवा अंश बासठिया तीस भाग रूप होते हैं। यही अवमरात्र के भाग होते हैं। यही अवमरात्र का परिपूर्ण मास पर्यन्त होता है, अतः उसके संबंध के वे भाग मास के अन्त में दिखलाते हैं, अनुपात से एक दिन के भी अवमभागों को लासकते है, यहां अनुपात इस प्रकार से होता है-जो तीस दिन में अवमरात्र का बासठिया तीस भाग लब्ध हो सकते हैं तो एक दिवस में कितने भाग (यात्री भाग३५ मत जाय छे. मे (मासस्स) : मास प्रमाणात आणना (ओमरत्ता भागा हवंति) अवमानना माग डाय छे ॥१॥ भ3-भभासनु प्रमाण પૂરેપૂરા ત્રીસ અહોરાત્ર તુલ્ય હોય છે. ચાંદ્રમાસનું પ્રમાણ ઓગણત્રીસ અહેરાત્ર તથા એક અહોરાત્રના બાસડિયા બત્રીસ ભાગ હોય છે, અતએવ ચાંદ્રમાસના પરિ. માણન અને કર્મમાસના પરિમાણને પરસ્પર વિલેષ કરવામાં આવે છે. ૩૦–(રલ રૂ)=૦૦ રૃફ આવી રીતે વિશ્લેષ કરવાથી રહેલ અંશ બાસઠિયા ત્રીસ ભાગરૂપ હોય છે. આજ અવમાત્રના ભાગ હોય છે. આ જ પ્રમાણે અવમાત્રને માસપૂર્ણ થતા સુધી હોય છે. તેથી તેના સંબંધના એ ભાગો માસના અંતમાં બતાવે છે. અનુપાતથી એક દિવસમાં પણ અવમભાગે લાવી શકે છે. અહીં અનુપાત આ પ્રમાણે હોય છે. જે ત્રીસ દિવસમાં અવમાત્રના બાસઠિયા ત્રીસ ભાગ લબ્ધ થઈ શકે તો એક દિવસમાં અવમાત્રના કેટલા ભાગ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે? આ જાણવા માટે ત્રણ રાશીની
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |