________________
सूर्य प्रज्ञप्तिसूत्रे
पञ्चकरणगाथा उपदिशन्ति यथा - प्रथमस्य पर्वणः समाप्तौ सर्पः- सर्पदेवोपलक्षितं नक्षत्रं- आश्लेषा नक्षत्रं भवेत् - आश्लेषा नक्षत्रे प्रथमं पर्व परिसमाप्तिमुपगच्छतीत्यर्थः । एवं सर्वत्र बोद्धव्यम् १ | द्वितीयस्य पर्वणः समाप्तौ धनिष्ठानक्षत्रं स्यात् २ | तृतीयस्य पर्वणः परिसमाप्तौ अर्यमा अर्यमा देवतोपलक्षिता उत्तराफाल्गुनी नक्षत्रं भवेत् ३ | चतुर्थस्य पर्वणः परिसमाप्तौ अभिवृद्धिः - अभिवृद्धिदेवतोपलक्षितमुत्तराभाद्रपदा नक्षत्रं भवेदित्यवयम् ४ । पञ्चमस्य चित्रा ५ । षष्ठस्य परिसमाप्तौ अधः - अवदेवतोपलक्षितं अश्विनी नक्षत्रं भवति ६ । सप्तमस्य पर्वणः परिसमाप्तिकाले इन्द्राग्नि:इन्द्राग्निदेवतोपलक्षितं - द्वयधिपं विशाखा नक्षत्रं भवतीति ज्ञेयम् ७ । अष्टमस्य रोहिणी८ । नवमस्य ज्येष्ठा ९ । दशमस्य मृगशिरा नक्षत्रम् १० । एकादशस्य विश्वः - विश्वदेवोपलक्षितं - सूर्यदैवतम् उत्तराषाढा नक्षत्रम् ११ । द्वादशस्य पर्वणः परिसमाप्तिकाले अदिति:के पूर्वार्द्ध में कौन कौन पर्व किन किन नक्षत्रों में समाप्त होते हैं, यह जानने के लिये पांच रणगाथा कही है, जैसे की - पहला पर्व समाप्ति में सर्प जिन का देव है, वह आश्लेषा नक्षत्र होता है, आश्लेषानक्षत्र में पहला पर्व समाप्त होता है १ । इसप्रकार सभी पर्वो के विषय में जानलेवें, दूसरा पर्व की समाप्ति में after नक्षत्र होता है २ । तीसरा पर्वसमाप्ति में अर्यमा देव वाला उत्तराफाल्गुनी नक्षत्र होता है ३ । चौथा पर्व की समाप्तिकाल में अभिवृद्धि देवता वाला उत्तराभाद्रपदा नक्षत्र होता है ४ । पांचवें पर्व की समाप्ति में चित्रा नक्षत्र होता है ५ । छट्टा पर्व की समाप्ति में अश्वदेवता वाला अश्विनी नक्षत्र होता है ६ । सातवां पर्वकी समाप्ति में इन्द्र एवं अग्निदेवता वाला दो अधिपति वाला विशाखा नक्षत्र होता है ७ । आठवें पर्वकी समाप्ति में रोहिणी नक्षत्र होता है ८ | नववें पर्व की समाप्ति में ज्येष्ठा नक्षत्र होता है ९ । दसवें पर्व की समाप्ति में मृगशिरा नक्षत्र होता है १० । ग्यारहवें पर्व की समाप्ति
३८
જેમકે પહેલા પની સમાપ્તિમાં સર્પ જેના દેવ છે તે અશ્લેષા નક્ષત્ર ડાય છે, અશ્લેષા નક્ષત્રમાં પહેલું પ રામાપ્ત થાય છે. ૧ આ પ્રમાણે બધાજ વાંના સંબધમાં સમજી લેવું. બીજા પÖની સમાપ્તિમાં ધનિષ્ઠા નક્ષત્ર હોય છે. (૨) ત્રીજા પત્રની સમાપ્તિમાં અમાદેવવાળુ ઉત્તરાફાલ્ગુની નક્ષત્ર હેાય છે. (૩) ચેથા પર્વની સમાપ્તિ કાળમાં અભિવૃદ્ધિ દેવવાળુ ઉત્તરાભાદ્રપદા નક્ષત્ર હોય છે. (૪) પાંચમા પર્વની સમાપ્તિમાં અશ્વ દેવતાવાળુ ચિત્રા નક્ષત્ર હેાય છે. (૫) છઠ્ઠા પÖની સમાપ્તિમાં અશ્વદેવતાવાળુ' અશ્વિની નક્ષત્ર ડાય છે. (૬) સાતમા પÖની સમાપ્તમાં ઇન્દ્ર અને અગ્નિ એ દેવવાળું વિશાખા નક્ષત્ર ડાય છે. (૭) આઠમા પર્વની સમાપ્તિમાં શાહિણી નક્ષત્ર હોય છે. (૮) નવમા પની સમાપ્તિમાં
જ્યેષ્ઠા નક્ષત્ર હાય છે. (૯) દસમાં પ`ની સમાપ્તિમાં મૃગશિરા નક્ષત્ર હૈાય છે. (૧૦) અગ્યારમાં પÖની સમાપ્તિમાં વિશ્વદેવ નામના સૂર્ય દેવતાવાળુ ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્ર હાય છે
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨