________________
४५४
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे
३६०
३७२
यथा गुणनभाजनप्रक्रिया क्रियते - ६० X ६ = ३६० । ततः = ३० लब्धा आदित्यसंवत्सराः । एवम् ६२x६= ३७२ | ततः = ३१ लब्धाः यथोक्ता चन्द्रसंवत्सरावेति ॥ - अतस्तयोः प्रारम्भावसानं प्रतिपादयति- ' तया णं एए आइचचंद संवच्छरा समादीया समपज्जवसिया आहिएत्ति वएज्जा' तदा खलु एते आदित्य - चान्द्रसंवत्सराः समादयः समपर्यवसिता आख्याता इति वदेत् ॥ - तदा तस्मिन्नेव समये - एवावति कालेऽतिक्रान्ते सति एते प्रथमोदिता आदित्यचान्द्रसंवत्सराः- आदित्यसंवत्सराचान्द्र संवत्सराच समा दयः - समप्रारम्भाः- युगपत् प्रवृत्तास्तथा च समपर्यवसिताः - समपर्यवसानाः - युगपदेव निवृताश्च भवन्तीति आख्याताः - प्रतिपादिता इति वदेत् - स्वशिष्येभ्यः प्रतिपादयेत् ॥
360
१२
अथात्र युक्तिरूपोपपत्तिरुच्यते एते आदित्य चान्द्रसंवत्सरा विविक्षितस्यादौ समाः - समप्रारब्धप्रारब्धा भवन्तः सन्तस्तत आरभ्यपष्टियुगपर्यवसाने काले समपर्यवसाना भवन्ति, यतोहि एकस्मिन् पञ्चवर्षात्मके काले द्वादशमासात्मकास्त्रयश्चान्द्रसम्वत्सरा भवन्ति, गुणन भाजन प्रक्रिया दिखलाइ जाती है - ६० + ६ = ३६० तत्पश्चात् = ३० तीस आदित्यसंवत्सर लब्ध होते हैं, तथा ६२+६= ३७२ पश्चात् ३=३१ यथोक्त प्रमाण से चांद्रसंवत्सर लब्ध होता है । अब उनके प्रारम्भ एवं अवसान काल का प्रतिपादन करते है - (तया णं एए आइचसंवच्छरा समादीया समपज्जवसिया आहिएत्ति वएजा) इतना काल बीत चुकने पर आदित्य संवत्सर एवं चांद्रसंवत्सर समादि अर्थात् एक ही साथ प्रवृत्त होते हैं तथा एक ही साथ पर्यवसित अर्थात् समाप्त होते हैं, ऐसा स्व शिष्यों को कहें, इस विषय में युक्तिरूप उपपत्ति कहते हैं । ये आदित्य एवं चांद्रसंवत्सर विवक्षित समय की आदि में साथ ही प्रारम्भ होते हैं । प्रारब्ध होकर के छडे युग के समाप्ति काल में साथ ही समाप्त होते हैं । कारण की पांचवर्ष प्रमाण वाले काल में बारह मास प्रमाणवाले तीन चांद्रसंवत्सर होते हैं । तथा तेरह
६०+१=३६० ते पछी ई = 30 त्रीस साहित्य संवत्सर सम्ध थाय छे. तथा ६२.६= ૩૭ર તે પછી ત્રણસે ખેતરને ખારથી ભાગવા ૩૧=૩૧ યથાક્ત પ્રમાણવાળા એકત્રીસ ચાંદ્રસ'વત્સર લખ્યું થાય છે. હવે તેના પ્રાર ંભ અને સમાપ્તિકાળનું પ્રતિપાદન કરવામાં आवे छे. (तयाणं एए आइच्चसंवच्छरा समादीया समपज्जासिया आहिएत्ति वएज्जा) आटो કાળ વીત્યા પછી આદિત્યસવત્સર અને ચાંદ્રસવસર સમાદિ અર્થાત્ એક સાથેજ પ્રવૃત્ત થાય છે અને એક સાથેજ પર્યં વિસત અર્થાત્ સમાપ્ત થાય છે. એ પ્રમાણે સ્વશિષ્યને કહેવું,
આ વિષયમાં યુક્તિરૂપ ઉપપત્તિ કહેવામાં આવે છે. આ આદિત્ય અને ચાંદ્રસંવત્સર વિક્ષિત સમયની પહેલાં સાથેજ પ્રારંભ થાય છે, અને પ્રાર ંભ થઇને છડ। યુગના સમાપ્તિ કાળમાં સાથેજ સમાપ્ત થાય છે. કારણકે-પાંચ વર્ષના પ્રમાણવાળા કાળમાં બાર માસના પ્રમાણવાળા ત્રણ ચાંદ્રસ'વત્સર થાય છે. તથા તેરમાસ પ્રમાણવાળા બે અભિવદ્ધિ ત
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨