Page Text
________________
५५
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे द्वाषष्टिभागस्य पञ्च पञ्चाशत् सप्तषष्टिभागाः एतत्तुल्येन सावयवेन रात्रिन्दिवाग्रेण सम्पूर्णयुगपरिमाणं प्रतिपादितं भावितं चेति । अत्रोक्तस्यैव रात्रिन्दिवपरिमाणस्य मुहूर्त्त - करणार्थ त्रिंशता गुणनेन तदुपरि शेपमुहूर्त्तप्रक्षेपेण च यथोक्तं मुहूर्त्तपरिमाणं समुत्पद्येत, यथा-१७९१ ×३०-५३७३० अत्रोपरितनाः शेषमुहूर्त्ताः प्रक्षिप्यन्ते ५३७३०+१९= ५३७४९ अवशिष्टभागाश्च तथैव तिष्ठन्ति तेन यथाक्रमपूर्वकं सर्वेषां न्यासः ५३७४९ । इत्युपपद्यते - त्रिपञ्चाशन्मुहर्त्तसहस्राणि सप्तशतानि एकोनपञ्चाशदधिकानि मुहूर्त्तानाम्, एकस्य च मुहूर्त्तस्य सप्तपञ्चाशद् द्वाषष्टिभागाः, एकस्य च द्वाषष्टिभागस्य पञ्चपञ्चाशत् सप्तषष्टिभागा इति । उक्तं च मूले- 'ता तेपण्णमुहुत्तसहस्साई सत्तय उणापणे मुहुत्त सत्तावणं बावद्विभागे मुहुत्तस्स वावद्विभागं च सत्तट्ठिहा छेत्ता पणपण्णं चुणियाभागा मुहुत्तग्गेणं आहिएत्ति वएज्जा' इत्येवमुपपद्यते || अथ युगक्षेपपरिमाणं पृच्छति - 'ता मुहूर्त का बासठिया सतावन भाग हैं तथा बासठिया एक भाग का सहसठिया पचपन भाग इतने परिमाण वाले सावयव रात्रिदिन से संपूर्ण युग का परिमाण प्रतिपादित किया है। यहां पर कहे हुवे अहोरात्र के परिमाण का मुहूर्त करने के लिए इसको तीस से गुणा करने से तथा उसमें शेष मुहूर्त का प्रक्षेप करने से यथोक्त मुहूर्त परिमाण हो जाता है । जैसे कि - १७९१ +३०=५३७३० यहां ऊपर के शेष मुहूर्त को उसके साथ जोडे तो ५३७३०+ १९ =५३७४९ तथा शेष भाग उसी प्रकार रहता है । अतः यथाक्रम इन सब संख्याओं का न्यास इसप्रकार से है - ५३७४९।इसप्रकार तिरपन हजार सातसो उनचास मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का वासठिया सतावन भाग तथा बादिया एक भाग का सडसठिया पचपन भाग होते हैं । मूल में कहा भी है - ( ता तेपणमुत्तसहस्साई सत्तय उणावण्णे मुद्दत्तसए सत्तावरणं बावट्ठ भागे मुहुत्तस्स बावट्टिभागं च सत्तट्ठिहा छेत्ता पणपण्णं चुण्णियाभागा मुहुસતાવન ભાગ પૂછું તથા ખાસિયા એક ભાગના સડડિયા પંચાવન ભાગ પ્ર આટલા પરિમાણવાળા સાવયવ રાત્રિદિવસથી સપૂર્ણ યુગનું પરિમાણ પ્રતિપાદિત કરેલ છે.
६२+६७
અહીં કહેલ અહે।રાત્રના પરિમાણના મુહૂત કરવા માટે આને ત્રીસથી ગુણાકાર કરવાથી તથા તેમાં શેષ મુહૂતના પ્રક્ષેપ કરવાથી યથેાક્ત મુદ્ભૂત પરિમાણુ થઇ જાય છે. જેમકે-૧૭૯૧+૩૦=૫૩૭૩૫ અહીં ઉપરના શેષ મુહૂતને આ સંખ્યાની સાથે મેળવેતા ૫૩૭૩૦+૧૯=૫૩૭૪૯ા તથા શેષ ભાગ એજ રીતે રહે છે. તેથી ક્રમાનુસાર આ સઘળી સંખ્યાના ન્યાસ આ પ્રમાણે છે-૫૩૭૪૯ાપ્ાપુ આ રીતે ત્રેપન હજાર સાતસા એગણપચાસ મુહૂત તથા એક મુહૂર્તના ખાસિયા સતાવન ભાગ તથા ખાસિયા એક भागना सडसहिया पंथावन लाग थाय छे, भूणभां उधुं पशु छे (ता तेवण्ण मुहुत्त सहरसाई सत्तय उणपणे मुहुत्तसए सत्तावण्णं बासट्टिभागे मुहुत्तस्म बावट्टिभागं च सत्तट्टहा छेत्ता
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
४४०
५५
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |