________________
६७
३९६
सूर्यप्रप्तिसूत्रे मुहूर्तपरिमाण ८१९ । मेतत्तल्यं भवतीति ॥ अङ्कोत्पादनं चात्र यथा-अनन्तरोदितं नक्षत्रमासपरिमाणं सप्तविंशतिरहोरात्राः, एकस्य च अहोरात्रस्य एकविंशतिः सप्तपष्टिभागा इति, ततश्चैतेषां सवर्णनार्थ न्यासः-२७+2=- =-3 अर्थात् सप्तविंशति रहोरात्राः सप्तपष्टया गुण्यन्ते गुणयित्वा चोपरितना एकविंशतिः सप्तपष्टिभागाः प्रक्षिप्यन्ते, ततो जातानि सप्तपष्टिभागानां त्रिंशदधिकानि अष्टादशशतानि- एतानि च मुहर्तकरणार्थ त्रिंशता गुणनीयानि, यथा-+३०= जातानि चतुः पञ्चाशत् सहस्राणि नवशतानि मुहूर्तगतसप्तपष्टिभागानाम् । तत एतेषां सप्तषष्टया भागहरणार्थ न्यासः ४४९३७८१९३७ हृते च भागे लब्धानि एकोनविंशत्यधिकान्यष्टौशतानि-मुहाना मेकस्य च मुहर्तस्य सप्तविंशतिः सप्तपष्टिभागा इति यथोक्तमुपपद्यते धूलीकर्मणा ।। अथान्यदुच्यते- 'ता एएसि णं एक नाक्षत्रमास में समग्र मुहूर्त परिमाण ८१९। । इतना प्रमाण का होता है। यहां पर गणितक्रिया से अंकोत्पादन इसप्रकार से होता है-पूर्व कथित नक्षत्रमास परिमाण सताईस अहोरात्र तथा एक अहोरात्र का सडसठिया इकोस भाग होते हैं इसका अंक न्यास-२७+1 +13. अर्थात् सताइस अहोरात्र को सडसठ से गुणा करे गुणा करके उपर के सडसठिया इक्कीस भागों को इसके साथ जोडे तो सडसठिया अठारह सो तीस होते हैं। इसका मुहर्त करने के लिये तीससे गुणा करे जैसे कि- +३०-५४९०० इसप्रकार सडसठिया चोपन हजार एवं नवसो होते हैं, तदनन्तर इसका सडसठिया भाग हरण के लिये इसप्रकार अंकन्यास करे-४०००३७-८१९४ हरण करने से आठसो उन्नीस मुहते तथा एक मुहूर्त का सडसठिया सताईस भाग रूपसे मिल जाता है___ अब दूसरे प्रकार से कहते हैं-(ता एएसि णं अद्धा दुवालसक्खुत्तकडा એક નક્ષત્ર માસનું સમગ્ર મુહુર્ત પરિમાણ ૮૧૨૭ આ રીતનું પ્રમાણ થાય છે. અહીં ગણિત પ્રક્રિયાથી અંકેત્પાદન આ પ્રમાણે છે-પહેલાં કહેલ નક્ષત્ર માસનું પરિમાણ સત્યાવીસ અહોરાત્ર તથા એક અહોરાત્રના સડસઠિયા એકવીસ ભાગ થાય છે. તેનો मन्यास-२७+1=1८०६+२= १६३० अर्थात् सत्यावीस मराना २०७४थी गुण.२ કરવાથી ઉપરના સડસડિયા એકવીસ ભાગને આની સાથે મેળવે તે સડસડિયા અઢારસે त्रीस थाय छे. तेन भुडूत ४२२॥ भाटे त्रीसथी शु॥२ ४२३ भो 1८30+30= ૫૬૯૦ ૦ આ રીતે સડસઠિયા ચોપન હજાર અને નવસે થાય છે. તે પછી આના સડ સઠિયા ભાગ કરવા માટે આ રીતે અંકન્યાસ કરવો ૫૪ 9°=૮૧૯૭=૮૧ જૂન કરવાથી આઠ ઓગણસ મુહૂર્ત તથા એક મુહૂર્તના સડસઠિયા સત્યાવીસ ભાગ યક્ત રીતે મલી જાય છે.
वे भी शेते वामां आवे छे-(ता एएसि णं अद्धा दुवाल सक्खत्तकडा णक्खत्ते
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
