________________
२०८
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे र्भागमण्डलम् 'असंपत्ते' असंप्राप्तः-एकोनत्रिंशत्तमे चतुर्भागमण्डले द्वाभ्यां कलाभ्यामधिकप्रदेशे चन्द्रो न गच्छतीत्यर्थः । एतदेव कथयति-'एत्थणं चंदे' अत्रैव खलु चन्द्रः-अस्मिन्नेवप्रदेशे मण्डलस्थाने चन्द्रश्चरमां-सर्वान्तिमा युगान्तबोधिकां 'बावडिं' द्वाषष्टितमां 'पुण्णिमासिणि' पौर्णमासीं-द्वाषष्टितमां चरमां पौर्णमासीं 'जोएइ' युनक्ति-तां सर्वान्तिमां द्वाषष्टितमां पौर्णमासी परिसमापयतीत्यर्थः ।।सू० ६३॥
चन्द्रस्य पौर्णमासी परिसमाप्तिदेशं विचार्य सम्प्रति सूर्यस्य पौर्णमासी परिसमाप्तिदेशं प्रतिपादयिषुस्तद्विषयं प्रश्नोत्तरसूत्रमाह
मूलम्-ता एएसि पंचण्हं संवच्छराणं पढमं पुणिमासिणिं सूरे कसि देसंसि जोएइ !, ता जंसि णं देसंसि सूरे चरिमं बावडिं पुण्णि मासिणि जोएइ ताते पुण्णिमासिणिट्ठातो मंडलं चउवीसेणं सएणं छेत्ता चउणवति भागे उवाइणावेत्ता एत्थ णं से सूरिए पढमं पुषिणमासिणि जोएइ, ता एएसि णं पंचण्हं संवच्छराणं दोच्चं पुणिमा सिणि सूरे कंसि देसंसि जोइए, ता जंसि णं देसंसि सूरे पढमं पुण्णिमासिणि जोएइ ताए पुणिमासिणिट्ठाणाओ मण्डलं चउवीसेणं सपणं छेत्ता दो चउणवइभागे उवाइणावेत्ता एत्थ णं से सूरिए दोच्चं पुषिणमासिणि जोएइ, ता एएसि णं पंचण्हं संबच्छराणं तच्चं पुणिमासिणि जोएइ ताए पुणिमासिणिट्ठाणाए मंडलं चवीसेणं सूरे कंसि देससि (पच्चथिमिल्लं) पश्चात् स्थित अर्थात् उन्तीसवां (चउभागमंडलं) चतुर्भाग मंडल को (असंपत्ते) विना प्राप्त किये अर्थात् उन्तीसवें मंडल के चतुर्थभाग मंडल में दो कला से अधिक प्रदेश में चंद्र गमन नहीं करता है। वही कहते हैं-(एत्थ णं चंदे) इस प्रदेश में चंद्र सर्वान्तिम अर्थात् युगान्त बोधिका (बावडिं) बासठवीं (पुण्णिमासिणि) पूर्णिमा को अर्थात् बासठवीं अन्तिम पूर्णिमा को (जोएइ) योग करता है, अर्थात् उस सर्वान्तिम बासठवीं पूर्णिमा को समाप्त करता है । सू०६३ ॥ मंडलं) यतुति भजने (असंपत्ते) प्राप्त या विना अर्थात् समशुत्रीसमा भाना ચતુર્થભાગ મંડળમાં બે કળાથી વધારે પ્રદેશમાં ચંદ્ર ગમન કરતા નથી. એજ કહે છે(qte of चंदे) मा प्रदेशमा य सन्तिम अर्थात् युन्त माnि (बासर्टि) पास भी (पुण्णिमासिणि) पूणि भाने अर्थात् मासभी अतिम पूणिमाने (जोइए) यो ४२ छ, અર્થાત્ એ સર્વાન્તિમ બાસઠમી પૂર્ણિમાને સમાપ્ત કરે છે. સૂત્ર ૬૩
श्रीसुर्यप्रतिसूत्र : २