Page Text
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ६३ दशमप्रभृतस्य द्वाविशतितमं प्राभृतप्राभृतम्
चतुर्विंशत्याः पौर्णमास्याः कति भागाः गृहीतव्या इति अत्र द्वादश्याः पौर्णमास्याश्चतुविंशतितमायाः पौर्णमास्या अनन्तरं द्वादशं वर्त्तते, ध्रुवाङ्कस्तु द्वादश्याः पौर्णमास्याः - २८८ इत्यस्ति तेन अष्टाशीत्यधिकं शतद्वयं खलु द्वादशभिर्गुण्यते - २८८ × १२ = ३४५६ जातानि चतुस्त्रिंशच्छतानि षट्पञ्चाशदधिकानि । एतेनेत्थमायातं यत् त्रयोविंशत्याः पौर्णमास्याः परिसमाप्तिस्थानात् परतो यन्मण्डलं तच्चतुर्विंशत्यधिकेन शतेन विभज्य तद्गतान् पट्ट्पञ्चाशदधिकचतुस्त्रिंशच्छत ३४५६ मितान् भागान् उपादाय अत्रैव खलु चतुर्विंशतितमां पौर्णमासी चन्द्रः परिसमापयतीति वेदितव्यम्, एवमग्रेऽपि चरमां द्वाषष्टितमां पौर्णमासीं यावत् गणितप्रक्रिया वेदितव्या । एतदेव प्रतिपादयति भगवानपि - 'ता एएसि णं पंच संवच्छरणं चरमं बावट्ठि पुण्णिमासिणिं चंदे कंसि देसंसि जोएइ' तावत् एतेषां पञ्चानां संवत्सराणां चरमां द्वाषष्टितमां पौर्णमासीं चन्द्रः कस्मिन् देशे युनक्ति ? । भगवतो गौतमस्य प्रश्नात्मकमिदं वाक्यं ता-तत्र एतेषामनन्तरोदितानां पञ्चानां चान्द्रादि सम्बत्सराणां मध्ये ग्रहण करना चाहिये ? तो बारहवीं पूर्णिमा चोइसवीं पूर्णिमासे पश्चात् बारहवीं आती है, बारहवी पूर्णिमा का ध्रुवाङ्क २८८ दोसो अठासी होते हैं । अतः दोसो अठासी को बारह से गुणा करे २८८ x १२=३४५६ चोतोससो छप्पन होते हैं। इससे इसप्रकार ज्ञात होता है कि तेइसवीं पूर्णिमा के समाप्ति स्थान से पर का जो मंडल है उसको एकसो चोवीस से विभक्त करके उसमें का तीन हजार चारसो छप्पनभागों को ग्रहण करके यहां पर चौबीसवीं पूर्णिमाको चंद्र समाप्त करता है । इसी प्रकार आगे भी अन्तिम बासठवीं पूर्णिमासी में यावत् गणित प्रक्रिया जान लेवें श्री भगवान् भी इसी का प्रतिपादन करते हुवे कहते हैं - ( ता एएसि णं पचण्हं संवच्छरणं चरमं बावहिं पुष्णिमासिणि चंदे कंसि देसंसि जोएइ) श्रीगौतमस्वामी का यह प्रश्नात्मक वाक्य है, ये पूर्वोक्त पांच चंद्रादि संवत्सरों में सर्वान्तिम युग के अन्त का बोध करानेवाली (बावट्ठि)
२०३
કેટલા ભાગ ગ્રહણ કરવા જોઈએ ? તે ખારમી પુનમ ચાવીસમી પુનમથી પછી બારમી આવે છે. ખારમી પૂર્ણિમાના ધ્રુવાંક ૨૮૮ ખસે અઢચાશી છે તેથી ખસે અચાશીના આથી ગુણાકાર કરવા. ૨૮૮+૧૨=૩૪૫૬ તા ચેત્રીસસેા છપ્પન થાય છે. આથી એ રીતે જણાય છે કે–તેશ્મી પુનમના સમાપ્તિ સ્થાનથી પછી જે મ`ડળ છે તેના એકસા ચાવીસ ભાગ કરીને તેમાંથી ત્રણ હજાર ચારસા છપ્પન ભાગેાને ગ્રહણ કરીને આ સ્થળે ચૌદમી પૂર્ણિમાને ચંદ્ર સમાપ્ત કરે છે, આજ પ્રમાણે આગળ પણ છેલ્લી ખાસઠમી પૂર્ણિમાના સંબંધમાં પણ યાવત્ ગણિત પ્રક્રિયા સમજી લેવી. શ્રી ભગવાન્ पाणु या वातनुं प्रतिपादन ४रे छे. - ( ता एएसिणं पचण्हं संवच्छराणं चरमं बावट्ठ पुणिमा सिणि बंदे कंसि देसंसि जोएइ) श्रीगौतमस्वामी या प्रश्नात्मवाय छे. मा यूर्वोक्त यांद्रा यांय संवत्सरोभां सर्वान्तिभ युगना अन्तनो मोध उशवनारी ( बावट्ठि)
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |