________________
११०
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्र धिकानि नवशतानीति । एतानि भाज्यस्थाने संस्थाप्य पञ्चषष्टयधिकानि एकोनचत्वारिंशच्छतानि च हरस्थाने संस्थाप्य भागक्रिया प्रवर्तयितव्याः। परमत्र एतेषामेकोनचत्वारिंशच्चतैः पञ्चषष्टयधिकैरभिवद्धितमाससत्क चतुर्विंशत्युत्तरशतभागै ह्रियते तथोपलब्धत्वात INE अत्र भाज्यराशौ प्रथमं चत्वारिंशच्छतानि अष्टादशोत्तराणि योज्यानि ३९६५+ ४०१८-७९८३ जातानि व्यशीत्यधिकानि एकोनाशीतिशतानि भाज्यस्थानान्यङ्कानि, ततो भागकरणार्थ न्यास:-१४-५७२४ लब्धाः सप्तपश्चाशत् मासाः शेषास्तिष्ठन्ति पञ्चदशोत्तराणि नवशतानि । ततस्तेषामहोरात्रकरणार्थ पुनश्चतुर्विंशत्यधिकेन शतेन भागो ह्रियते यथा ७३ लब्धानि सप्तरात्रिन्दिवानि । शेषास्तिष्ठन्ति सप्तचत्वारिंशत् चतुर्विशत्यधिकशतभागाः । तत्र चतुर्भािगैरेकस्य च भागस्य चतुर्भिस्त्रिंशद् भागमुहत्तों भवति । अथवान्यथा प्रदय ते द्वे लक्षे षड्विंशतिः सहस्त्राणि विंशत्यधिकानि नवशतानि च-२२६९२० १८३० x १२४ २२६९२० तो दो लाख छाइस हजार नवसो वीस होते हैं, उनको भाज्यस्थान में रख कर तीन हजार नवसो पैंसठ हरस्थान में रख कर भाग करे । परंतु यहां पर इनका उनचालीस सो पैंसठ ३९६५ का जो अभिवद्धि मास संबंधी एकसो चोवीस है उमसे भाग करे यहां पर भाज्य राशि में प्रथम चार हजार अठारह को रक्खे माने मिलावे तो ३९६५ + ४०१८-७९८३ तो सात हजार नव सो लिरासी भाज्यस्थान के अंक होते हैं तदनन्तर भाग करने के लिये अंको का न्यास करे जैसे कि ४-५७१ सतावन मास लब्ध होते हैं तथा नव सो पंद्रह शेष बचते हैं। उनका अहोरात्र करने के लिये पुनः एक सो चोवीस से भाग करे तो १४-७१६ इस प्रकार सात अहोरात्र तथा एक अहोरात्र का एक सो चोवीसिया मेंतालीस भाग शेष रहता है। उनमें चार भाग तथा एक भाग का तिसिया चार भाग से मुहूर्त होता है। अथवा दूसरे प्रकार से कहते हैं-दो लाख छवीस हजार नवसो છવીસ હજાર નવસો વીસ થાય છે. તેને ભાજ્યસ્થાનમાં રાખીને ત્રણ હજાર નવસે પાંસઠ ને હરસ્થાનમાં રાખીને ભાગ કરવો પરંતુ અહીંયાં તેને ઓગણચાલીસસે પાંસઠ કહૃપના જે અભિવતિ માસ સંબંધી એક એવી છે. તેનાથી ભાગ કર ૩૬૫ અહીં ભાન્ય રાશિમાં પહેલા ચાર હજાર અઢારને રાખવા એટલે કે મેળવવા તે ૩૯૬૫ ૪૦૧૮=૭૯૮૩ સાતહજાર નવસે વ્યાશી ભાજ્યથાનના અંક થાય છે, તે પછી ભાગ કરવા માટે અંકની સ્થાપના કરવી જેમકે ફ૬-૫૭૬ ૩, સતાવન માસ લખ્ય થાય છે. તથા નવસે પંદર શેષ વધે છે. તેના અહોરાત્ર કરવા માટે ફરી ૧૨૪ એક
વીસથી ભાગ કરે તે કૂફ, આ રીતે સાત અહોરાત્ર લબ્ધ થાય છે તથા એક એવી સિયા સુડતાલીસ ભાગ શેષ રહે છે. તેમાં ચાર ભાગ અને એક ભાગના તિસીયા ચાર ભાગથી મુહૂર્ત થાય છે. અથવા બીજા પ્રકારથી કહે છે. બે લાખ છવ્વીસ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૨
