________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ५७ दशमप्राभृतस्य विंशतितमं प्राभृतप्राभूतम् परमार्थतः स ऋतुबोधकः कालः खलु एकषष्टयहोगात्रासनप्रमाणभूतो भवतीति वेदितव्यः । यतोहि अत्रैवोत्तरकालमप्यभिचारदर्शनात् । अतएव अस्मिन्नादित्यसंवत्सरे त्रीणि शतानि षष्टयधिकानि रात्रिन्दिवानां द्वादशभिश्च मासैः संवत्सरं भवति । तथाचान्यत्रापि पश्चस्वपि संवत्सरेषु यथोक्तमेव रात्रिन्दिवानां परिमाणमुक्तं, यथा
'तिणि अहोरत्तसया छावट्ठा भक्खरो हवइ वासो। तिण्णि सया पुणसट्ठा कम्मो संवच्छरो होइ ॥१॥ तिणि अहोरत्तसया चउपना णियमसो हवइ चंदो । भागो य वारसेव य बावद्विकएण छेएण ॥२॥ तिण्णि अहोरत्तसया सत्तावीसा य होंति णक्खत्ता । एकावण्णं भागा सत्तढिकएण छे एण ॥३॥ तिण्णि अहोरत्तसया तेसीई चेव होइ अभिवुड़ी।
चोयालीसं भागा वावटिकरण छेएण ॥४॥ छाया-त्रीणि अहोरात्रशतानि षट्षष्टिः भास्करो भवति वर्षम् ।
त्रीणि शतानि पुनः पष्टिः कर्म संवत्सरो भवति ॥१॥ त्रीणि अहोरात्रशतानि चतुः पञ्चाशत् नियमतो भवति चन्द्रः। भागश्च द्वादशैव च द्वाषष्टिकतेन छेदेन ॥२॥ त्रीणि अहोरात्रशतानि सतविंशतिश्च भवन्ति नक्षत्राणि । एकपञ्चाशत् भागाः सप्तपष्टिकृतेन छेदेन ॥३॥ त्रीणि अहोरात्रशतानि तेषां चैव भवति अभिवृद्धिः।
चतुश्चत्वारिंशतं भागा द्वापष्टिकृतेन छेदेन ॥४॥ टीका-पञ्चसंवत्सराणां मध्ये दिनादिसंख्या परिमाणं निरूपयति तत्र प्रथमे है। अतः वास्तविक दृष्ट्या ऋतु बोधक वह काल इकसठ अहोरात्र समीपस्थ प्रमाण वाला होता है। कारण की यहां उत्तर काल में कुछ फेर फार नहीं होता । अतएव इस आदित्य संवत्सर में तीन सो साठ अहोरात्र का बार मास विशिष्ट एक संवत्सर होता है। अन्यत्र भी पांचों संवत्सरो में पूर्वोक्त परिमाण वाला ही रात्रि दिवस का प्रमाण कहा है, जैसे कि-(तिन्नि अहोरत्तसया) इत्यादि। દષ્ટિથી જતુબોધક તે કાળ એકસઠથી અહોરાત્ર સમીપી પ્રમાણુવાળ હોય છે. કારણ કે અહીં ઉત્તરકાળમાં કંઈ પણ ફેરફાર થતું નથી. તેથી જ આ આદિત્ય સંવત્સરમાં ત્રણસો સાઠ અહોરાત્રનું બાર માસ યુક્ત એક સંવત્સર થાય છે, અન્યત્ર પણ પાંચે સંવત્સરેમાં परित परिभाषाणु रात्री सिनु प्रभाएर ४ छ. भ-(तिन्नि अहोरत्तसया)
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૨
