________________
१०२४
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्र णो कलेवरा, अत्थि णं तेसिं उठाणेइ वा कम्मेइ वा बलेइ वा विरिएइ वा पुरिसकारपरकमेइ वा, ते विज्जु पि लवंति, असणिं पि लवंति थणितं पि लवंति, एगे एवमाहंसु' एके पुनरेव माहुस्तावत् चन्द्रसूर्याः खलु जीवाः न अजीवाः, घनाः न सुषिराः, बादरबोन्दिधराः न कलेवराः, अस्ति खलु तेषामुत्थानं वा कर्म वा बलं वा वीर्य वा पुरुषकारपराक्रमो वा, ते विद्युतमपि लवन्ति-अशनिमपि लवन्ति स्तनिमपि लवन्ति, एके एवमाहुः॥-एके-द्वितीयाः परतीथिकाः पुनरेवं-सम्प्रत्येव प्रतिपाद्यमानप्रकारं स्वमन्तव्यं प्राहुः कथयन्तीत्यर्थः ताव. दिति पूर्ववत् णमिति वाक्यालङ्कारे चन्द्रसूर्याः किल जीवा:-प्राणिस्वरूपा:-जीवरूपाः न पुनरजीवा:-जहा:-प्राणरहिताः-यथा पूर्वापरतीथिका आहुस्तथा न-तद्विपरीता एव सन्ति, तथा घनाः-निविडाः सन्ति न खलु सुपिरा:-प्रपन्नछिद्राः सन्ति, तथा बादरबोन्दिधरा:प्रधानसजीवसुव्यकावयवशरीरोपेताः सन्ति न खलु कलेवरा:-कलेवरमात्रा-सामान्यशरीराकाराः तथा च अस्ति तेषां खलु उत्थान-ऊर्ध्वगमनत्वं, तथा चास्ति तेषां कर्म उत्क्षेपणा. वक्षेपणादि कर्म-कियाकरणप्रवृत्तिरस्ति । बलं-शरीरमाणोऽप्यस्ति तथा वीय-आन्तरिकोत्साहोप्यस्ति, पुरुषकारपराक्रमोप्यस्ति-पुरुषाभिमानसाधिताभिमतप्रयोजनोप्यस्ति । सूरिया णं जीवा णो अजीवा घणा, णो झुसिरा, बादरबोंदिधरा णो कलेवरा, अस्थि णं तेसिं उठाणेइ, वा कम्मेइ वा, बलेइ वा, वोरिएइ वा पुरिसकार परकमेइ वा, तेसिं ते विज्जु पि लवंति असणि पि लवंति थणितं पि लवंति एगे एवमासु) कोइ एक दूसरा परतीथिक इस प्रतिपद्यमाम प्रकार से स्वमत प्रदर्शित करता है-वे चंद्र सूर्य जीव अर्थात् प्राणिस्वरूप है, अजीव नहीं है जढ अर्थात् प्राणरहित जिस प्रकार प्रथम परतीर्थिक ने कहा है वैसा नहीं हैं अपितु उसके कथन से विपरीत प्रकार से ही है। घनरूप है, अपितु सुषिर नहीं है, तथा श्रेष्ठ शरीरवाले होते हैं केवल सामान्य शरीर के आकार वाले नहीं होते। वे ऊर्ध्वगमनशील होते हैं। उनकी उत्क्षेपणावक्षेपणादिक में प्रवृत्ति हो सकती है। प्राण भी होता है । आंतरिक उत्साह रूप वीर्य भी होता है। पुरुषकार पराक्रम सुरिया णं जीवा णो अजीवा घणा णो झुसिरा बादरबोंदिधरा, णो कलेवरा, अस्थि णं तेसि उनु णेइ वा कम्मेइ वा, बलेइ वा, वीरिएइ वा, पुरिसकारपरकमेइ वा तेसि विज्जुपि लवति असणि पि लपति, थणितं लवति, एगे एवम्महं सु) 5 मे मा ५२तथि ४ मा वाम આવનાર પ્રકારથી પોતાનો મત પ્રદશિત કરે છે. તે કહે છે કે–ચંદ્ર સૂર્ય સજીવ અર્થાત પ્રાણિ સ્વરૂપ છે. અજીવનથી. જઢ એટલે કે પ્રાણરહિત છે. પહેલા પરતીથિ કે જે પ્રમાણે કહ્યું છે, એ પ્રમાણે નથી. પરંતુ તેના કથનથી જુદા પ્રકારથીજ છે. ઘનરૂપ છે, પણ સુષિર નથી. શ્રેષ્ઠ શરીરવાળા હોય છે કેવળ સામાન્ય શરીરના આકારવ ળા નથી હોતા. તેઓ ઉર્ધ્વગમન શીલ હોય છે. તેઓ ઉલ્લેષણાવક્ષેપણાદિ કર્મ કરી શકે છે. પ્રાણ પણ હોય છે. આંતરિક ઉત્સાહરૂપ વીર્ય પણ હોય છે. પુરૂષકાર પરાક્રમ પણ હોય છે. આ ચંદ્ર સૂર્ય સ્વયં વિજળી પ્રવતિત કરે છે. વજાને પણ પાડે છે. ગર્જના પણ કરે છે. તેમની
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: