________________
सूर्यक्षप्तिप्रकाशिका टीका सू० ५७ दशमप्राभृतस्य विंशतितम प्राभृतप्राभृतम् ९१ परमपि नामद्वयं वरीवति यथा कर्मसंवत्सरः सावनसंवत्सरश्चेति । तत्र कर्म-लौकिको व्यवहारः तत् प्रधानः संवसत्सरः कर्मसंवत्सरो भवति । लोको हि प्रायः अनेनैव संवत्सरेण व्यवहरति । तथा च एतद्गतं मासमधिकृत्य व्यवहारं प्रसारयति, उक्तं च
कम्मो निरंसयाए मासो ववहार कारगो लोए । सेसाओ संसयाए ववहारे दकरो धित्तं ॥१॥ व्वे नालिया मुहुत्तो सहाउण नालिया अहोरत्तो। पण्णरस अहोरत्ता पक्खो तीसं दिणा मासो ॥१॥ संवच्छरो उ व्वारसमासा पक्खायते चउवीसं । तिण्णेव सया सट्ठा हवन्ति राई दियाणं तु ॥२॥ एसो उ कम्मो भणिओ णियमा संवच्छरस्स कम्मस्स । कम्मोत्ति सावणोति य उउ इत्तिय तस्स णामाणि ॥३॥
छप्पि उऊ परियट्टा एसो संवच्छरो उ आइच्चो ।' छाया-कर्म निरंशतया मासो व्यवहारकारको लोके ।
शेषाः संशयतया व्यवहारो दुष्करी गृहीतुं ॥१॥ द्वे नाडिके मुहूत्तेः षष्टिस्तु खलु नाडिकाः अहोरात्रः। पञ्चदश अहोरात्राः पक्षास्त्रिंशदिनानि मासः ॥१॥ संवत्सरस्तु द्वादशमासाः पक्षाश्वते चतुर्विंशतिः । त्रीण्येव शतानि षष्टि भवन्ति रात्रिंदिवानां तु ॥२॥ एतत्तु कर्म भणितं नियमात् संवत्सरस्य कर्मणः । कर्मेति सावन इति च ऋतुरिति च तस्य नामानि ॥३॥
षडपि ऋतुपर्यायाः एष संवत्सरस्तु आदित्यः ॥ होता है । अथवा ऋतुसंवत्सर कहा जाता है । इस संवत्सर का दूसरा भी दो नाम कहे गये है-जो इस प्रकार है-कर्मसंवत्सर एवं सावनसंवत्सर, उनमें कर्म माने लौकिक व्यवहार वह जिस में प्रधान रूप से हो ऐसा संवत्सर कर्मसंवत्सर कहा जाता है। लोक में प्रायः इसी संवत्सर से व्यवहार होता है। इसमें कहे गये मास को अधिकृत करके व्यवहार करते हैं कहा भी है-(कम्मो निरंसयाए मासो) इत्यादि निरंशतया माने संपूर्ण रूप से એક સાવનસંવત્સર થાય છે. અથવા તુ સંવત્સર પણ કહેવાય છે. આ સંવત્સરના બીજા પણ બે નામે કહેવામાં આવેલા છે, જે આ પ્રમાણે છે-કર્મસંવત્સર અને સાવન સંવત્સર, કર્મ એટલે લૌકિક વ્યવહાર તે જેમાં મુખ્ય રૂપથી હોય એવું સંવત્સર કર્મ સંવત્સર કહેવાય છે. લેકમાં પ્રાયઃ આજ સંવત્સરથી વ્યવહાર કાર્ય થાય છે. આમાં કહેલા भासने अधिकृत ४शन सोयडा२ ४२ छ, यु ५४ छ-(कम्मो निरंसयाए मासो) त्यादि
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૨
