________________
७८०
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे षट् चत्वारिंशति द्वापष्टिभागेषु एकस्य च द्वापष्टिभागस्य द्विपश्चाशति षष्टिभागेषु शेषेषु पनिष्टायां द्वितीया श्राविष्ठी पौर्णमासी परिसमाप्तिमेतीति । यदा च तृतीया श्राविष्ठी पौर्णमासी चिन्त्यते तदा सा युगस्यादितः पञ्चविंशतितमेति पूर्वोक्तो धुवराशि:-६६।३।। पञ्चविंशत्या गुण्ण ते तदा जातानि षोडषशतानि पञ्चाशदधिकानि १६५० एकस्य च मुहूतस्य पञ्चविंशं शतं द्वाषष्टिभागानां १२५ एकस्य च द्वापष्टिभागस्य पंचविंशतिः सप्तपष्टिभागाः २५, तत्र षोडशभिः शतैरष्टात्रिंशदधिकैः १६३८ मुहूर्तानामेकस्य च मुहूर्तस्य अष्टाचत्वारिंशता द्वाषष्टिभागः ४८ एकस्य च द्वाषष्टिभागस्य द्वात्रिंशदधिकेन शतेन १३२ द्वौ नक्षत्रपर्यायौ शुध्यतः, स्थिताः पश्चात् द्वादश १२ मुहूर्ताः एकस्य च मुहूर्तस्य पञ्चसप्तति षिष्टिभागाः ७५ एकस्य द्वापष्टिभागस्य सप्तविंशतिः सप्तपष्टिभागाः २७, ततो नवभिर्मुहरेकस्य च मुहूर्तस्य चतुर्विशत्या द्वाषष्टिभागैरेकस्य च द्वापष्टिभागस्य षट् षष्ट्या बासठिया छियालीसभाग तथा वासठिया एक भागका सरसठिया बावन भाग शेष रहने पर धनिष्ठा नक्षत्र में दूसरी श्राविष्ठी पूर्णिमा समाप्त होता है। जब तीसरी श्राविष्टी पौर्णमासीका विचार किया जावे तो वह युग की आदि से पचीसवीं पूर्वोक्त ध्रुवराशी होती है जो-६६।३। इसको पचीस से गुणा करे तो सोलहसो पचास होता है :१६५० एक मुहूर्त का बासठिया भाग का एकसो पचीस १२५ होता है तथा एक बासठियाभाग का सरमठिया पचीसभाग २५ तो सोलह सो अडत्रीस १६३८ मुहूर्त होता है तथा एक मुहूर्त का बासठिया अडतालीस भाग ४८ तथा बासठिया एकसो बत्तीस १३२ भाग में दो नक्षत्र पर्याय शुद्ध होते है तो पश्चात् बारह १२ मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया पचहत्तर भाग एवं एक बासठिया भागका सताईस २७ सडसठिया भाग ७५ पचहत्तर पश्चात् नवमुहूर्त तथा एक मुहर्त काबासठिया चोवीसभाग तथा बासठिया एक भाग का छियासठ भाग ભાગના સડસઠિયા બાવન ભાગ શેષ રહે એ રીતે ધનિષ્ઠા નક્ષત્રમાં બીજી શ્રાવિષ્ઠિ પૂર્ણિમા સમાપ્ત થાય છે, જ્યારે ત્રીજી શ્રાવિષ્ઠિ પુનમનો વિચાર કરવામાં આવે તે તે યુગની આદિથી પૂર્વોક્ત પચીસમી યુવરાશી થાય છે. જે ૬૬/રાજે આને પચીસથી ગુણાકાર કરે તે સોળસે પચાસ આવે છે. ૧૬૫૦ એક મુહૂર્તના બાસઠિયા ભાગના એકસો પચીસ ૧૨૫ થાય છે તથા એક બાસઠિયા ભાગના સડસડિયા પચીસ ભાગ ૨૫ એ રીતે સોળસો આડત્રીસ ૧૬૩૮ મુહૂર્ત થાય છે. તથા એક મુહૂર્તના બાસઠિયા અડતાળીસ ભાગ ૪૮ તથા બાસાિ ૪૮ ભાગના એક બત્રીસ ભાગથી ૧૩ર થી બે નક્ષત્ર પર્યાય શુદ્ધ થાય છે. તે પછી ૧૨ બાર મુહૂર્ત તથા એક મુહૂર્તન બાસઠિયા પંચોતેર ભાગ તથા એક બાસડિયા ભાગના સત્યાવીસ સડસઠિયા ભાગ અને નવ મુહૂર્ત તથા એક મુહૂર્તન બાસડિયા વીસ ભગ તથા બાસઠિયા એક ભાગના છાસઠ ભાગથી અભિજીત નક્ષત્ર ધિત થાય છે, તે
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧