Page Text
________________
४१८
सूर्यप्रशप्तिसूत्रे यथा-येन प्रकारेण द्विविधा भवति तथैवोपदश्यते-'चंदिमसरियसंठिई य तावक्खेत्तसंठिई य' चन्द्रसूर्यसंस्थिति स्तापक्षेत्रसंस्थितिश्च ॥-चन्द्रसूर्ययोः संस्थानविशेषेण श्वेतताया या स्थिति भवति सा प्रथमा, ततश्च तयोरेव भ्रमणवशेन यत्तापक्षेत्र मुपपद्यते तद्वशेन श्वैतताया या स्थिति भवति सा द्वितीया । किन्त्वत्र चन्द्रसूर्ययो विमानानामपि श्वेतता विद्यते तत्सम्बन्धत स्तापक्षेत्रकृतश्वेततापि भवति, तेन श्वेततायोगाद् उभयमपि श्वेतताशब्देनोच्यते, अत एवोक्तप्रकारेण-श्वेतता द्विविधा भवतीति कथनं युक्तियुक्तं प्रतिभाति । ततश्चन्द्रसूर्यसंस्थितिविषये प्रश्नयति-'ता कहं ते चंदिमसूरियासंठिई आहिताति वएज्जा' तावत कथं ते चन्द्रसूर्यसंस्थितिराख्याता इति वदेत् ॥-तावदिति प्राग्वत् कथं-केन प्रकारेण ते-त्वया भगवन् चन्द्रसूर्यसंस्थितिः-चन्द्रसूर्ययोः संस्थितिराख्याता-कथिता इति भगवान् वदेत्, अथेह चन्द्रसूर्यविमाअर्थ का विचार करें तद्यथा' वह श्वेतता जिस प्रकार से विविध माने दो प्रकार की होती है वह दिखलाते हुवे कहते हैं-(चंदिमसूरियसंठिई य तावक्खेत्तसंठिई य) चन्द्र सूर्य की संस्थिति तथा तापक्षेत्रसंस्थिति चन्द्र सूर्य के संस्थानविशेष से श्वतता की जो स्थिति होती है वह पहली संस्थिति कही है तदनन्तर उसका भ्रमणवशात् जो तापक्षेत्र होता है उससे श्वेतता की जो संस्थिति होती है वह दूसरे प्रकार की संस्थिति कही है। परंतु यहां पर चन्द्र सूर्य के विमानों की भी श्वेतता होती है उसके संबन्ध से तापक्षेत्र से होनेवाली श्वतता भी होती है उस श्वेतता के योग से दोनों को श्वतता शब्द से कहा जाता है अतएव उक्त प्रकार से श्वतता दो प्रकार की होती है यह कथन युक्ति युक्त ही ज्ञात होता है। अतएव चन्द्र सूर्य की संस्थिति के विषय में गौतमस्वामी प्रश्न करते हैं (ता कहं ते चंदिमसरिया संठिई आहिताति वएजा) आपके मत से चन्द्र सूर्य की संस्थिति किस प्रकार से होती है सो कहिये, કરતાં કહે છે-તઘથા પદને તત્ શબ્દ અત્યયાર્થક છે. આનાથી આ પ્રમાણે આ અર્થને વિચાર કરે તઘથા એ શ્વેતતા જે પ્રમાણે ત્રિવિધ અર્થાત્ બે પ્રકારની થાય છે તે मतावतi ४ -(चंदिमसूरियसंठिई य तावक्खेत्तसंठिई य) 'द्र सूर्यनी स्थिति भने તાપક્ષેત્રની સંસ્થિતિ ચંદ્ર સૂર્યના સંસ્થાન વિશેષથી કતરાની જે સ્થિતિ હોય છે, તે પહેલી સંસ્થિતિ છે, તે પછી તેને ભ્રમણવશાત્ જે તાપક્ષેત્ર થાય છે, તેનાથી શ્વેતતાની જે સંસ્થિતિ થાય છે, તે બીજા પ્રકારની સંસ્થિતિ કહી છે. પરંતુ ત્યાં ચંદ્ર સૂર્યના વિમાની પણ તતા થાય છે. તેના સંબંધથી તાપક્ષેત્રથી થવાવાળી વેતતા પણ થાય છે, એ વેતતાના યેગથી બેઉને શ્વેતતા શબ્દથી કહેવામાં આવેલ છે. તેથી જ ઉક્ત પ્રકારથી શ્વેતતા બે પ્રકારની થાય છે. આ કથન યુક્તિ યુક્ત જ છે અએવ ચંદ્ર સૂર્યના समयमा गौतमस्वामी प्रश्न पूछे छ-(ता कहं ते चंदिमसूरिया संठिई आहिताति वएज्जा) આપના મતથી ચંદ્ર સૂર્યની સંસ્થિતિ કેવા પ્રકારથી થાય છે? તે આપ કહો. અર્થાત
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
| SR No. | 006351 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1076 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 74 MB |