Page Text
________________
३१०
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे मण्डलपरिभ्रमणकाले द्वादशमुहूर्तात्मको दिवसो भवति, अष्टादशमुहर्तात्मिका रात्रिश्चेति ॥ 'तेसिं च णं दिवसंसि बावत्तरि जोयणसहस्साई तावक्खेते पण्णत्ते, तया णं छ छ जोयणसहस्साई सूरिए एगमेगेणं मुहुत्तेणं गच्छइ' तस्मिंश्च खलु दिवसे द्विसप्तति योजनसहस्राणि तापक्षेत्र प्रज्ञप्तम्, तदा खलु षट् षड़योजनसहस्त्राणि सूर्य एकैकेन मुहर्तेन गच्छति ॥ तस्मिंश्च दिवसे--सर्वबाह्यमण्डलपरिभ्रमणदिने, तापक्षेत्र-सूर्यप्रकाशेन प्रकाशितं क्षेत्रं-प्रकाशितक्षेत्र परिमाणं, द्विसप्तति यॊजनसहस्राणि ७२००० एतन्मितं सम्पूर्ण तापक्षेत्रं प्रज्ञप्तं वर्तते । तदा खलु सूर्य एकैकेन मुहूर्तेन षट् पइयोजनसहस्राणि गच्छति । तद्यथा-सर्वबाह्यमण्डलपरिभ्रमणदिने द्वादशमुहूर्तात्मको दिवसो भवति, प्रतिमुहूर्तेन पट्सहखयोजनं गच्छति तेनात्रापि
राशिकेन द्विसप्तति योजननानि उपपद्यन्ते-६०००x१२-७२००० इति प्रकाशक्षेत्रं होता है । अर्थात् सर्वबाह्य मंडल के परिभ्रमणकाल में बारह मुहूर्त प्रमाणवाला दिवस होता है एवं अठारह मुहूर्त प्रमाणवाली रात्री होती है (तेसिंच णं दिवसंसि बावत्तरि जोयणसहस्साई तावक्खेत्ते पण्णत्ते, तया णं छ छ जोयणसहस्साई सूरिए एगमेगेणं मुहुत्तेणे गच्छइ) उसदिन में बहत्तह हजार ७२००० योजन प्रमाण तापक्षेत्र कहा है तब छह छह हजार योजन सूर्य एक एक मुहर्त में जाता है। अर्थात् सर्वबाह्य मंडलके परिभ्रमण दिनमें सूर्य के प्रकाश से प्रकाशित क्षेत्र का परिमाण बहत्तर हजार ७२००० योजन इतने प्रमाण का संपूर्ण तापक्षेत्र कहा है । तब सूर्य एक एक मुहूर्त में छह छह हजार योजन गमन करता है। जो इस प्रकार से समजना चाहिये-यथा सर्वबाह्य मंडल के परिभ्रमण दिनमें बारह मुहूर्त का दिवस होता है प्रत्येक मुहूर्त में छह छह हजार योजन जाता है अत: यहां पर भी त्रैराशिक से गिनने से बहत्तर हजार योजन परिमाण निकल आता है-६०००+१२-७२०००। इस प्रकार से प्रकाश દિવસ હોય છે. અર્થાત્ સર્વબાહ્યમંડળના પરિભ્રમણ કાળમાં બાર મુહૂર્ત પ્રમાણુવાળા हिवस थाय छे. सन २ढारभुत प्रभार पाजी रात्री य छे. (तेसिं च णं दिवसंसि बावत्तरि जोयणसयसहस्साई तावक्खेत्ते पण्णत्ते तया णं छ छ जोयणसहस्साई सूरिए एगमेगेणं मुहत्तणं गच्छइ) से सिम मातेर ७०१२ ७२०००। यो प्रभानु तापक्षेत्र ४ छ. ત્યારે સૂર્ય એક એક મુહૂર્તમાં છ છ હજાર જન જાય છે. અર્થાત્ સર્વબાહ્યમંડળના પરિભ્રમણ કાળમાં સૂર્યના પ્રકાશથી પ્રકાશિત થતા. ક્ષેત્રનું પરિમાણ બોતેર હજાર ૭૨૦૦૦ જિન પ્રમાણનું સંપૂર્ણ તા પક્ષેત્ર કહેલ છે. ત્યારે સૂર્ય એક એક મુહૂર્તમાં છ-છ-હજાર
જન સુધી ગમન કરે છે. તે આરીતે સમજવાનું છે. જેમ કે સર્વબાહ્યમંડળના પરિ. ભ્રમણ દિવસમાં બાર મુહૂર્તનો દિવસ હોય છે. દરેક મુહૂર્તમાં સૂર્ય છ-છ હજાર યોજના જાય છે. તેથી અહીયાં પણ ત્રિરાશિક ગણિત થી ગણવાથી તેર હજાર યોજન પરિમાણ મળી આવે છે. જેમકે-૬૦૦૦+૧૨=૭૨૦૦૦ આ રીતે પ્રકાશક્ષેત્રનું પરિમાણ સર્વથા
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
| SR No. | 006351 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1076 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 74 MB |