________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ३ विंशतिप्राभृतार्थाधिकाराः
चन्द्रमसो वृद्धिः, वृद्धिः प्रतिभासः, चंन्द्रमस स्तेजसः वृद्धिक्षयों वथं भवतः, वृद्धिपदरयांपलक्षणत्वात् शुक्लपक्षकृष्णपक्षवशेन कथं वृद्धिक्षयं याति चन्द्र इति त्रयोदशप्रश्नस्याशयः १३ । 'कया ते दोसिणा बहू ? १४ कदा ते ज्योत्स्ना बहुः, ते देवानुप्रियमते, चन्द्रमसो ज्योत्स्ना कदा कस्मिन् समये बहुः प्रभूता भवति, कदा पूर्णचन्द्रो भवतीति चतुर्द्दशप्रश्नस्याशयः १४ । ' के सिग्धगई कुत्ते ? १५' कः शीघ्रगतिरुक्तः ?, चन्द्रादिग्रहेषु कः शीघ्रगतिग्रहः कथित इति पञ्चदशः प्रश्नः १५ || 'कह दोसिणलक्खणं १५' किं ज्योत्स्ना लक्षणम् ?, किं भूता ज्योत्स्ना प्रकाशो भवति, प्रकाशमण्डलस्य किं लक्षणमिति षोडशः प्रश्नः १६ ॥ ' चयणोववाय ? १७' च्यवनमुपपातः, च्यवनं - देवमरणम् उपपातः - - उत्पत्तिः, तौ
१५
त्सर है ? याने संवत्सर की संख्या कितनी है एवं उनके नाम क्या है ?
इस प्रकार से यह बारहवां प्रश्न है, (कहं चंदमसोबुडि ) चन्द्रमा की वृद्धी किस प्रकार से होती है ? अर्थात् चन्द्रमा के तेज वृद्धी एवं क्षय किस प्रकार से होती है ? वृद्धीपद के उपलक्षण से शुक्लपक्ष कृष्णपक्ष वशात् चन्द्रमा क्षयवृद्धी को किस प्रकार प्राप्त होता है ? इस प्रकार यह तेरहवें प्रश्न का आशय है, १३ (कया ते दोसिणा बहू) १४ आपके मतसे चन्दमा का प्रकाश किस समय अधिक होता है ? अर्थात् पूर्णचन्द्र कब होता है ? यह १४ चौदह वें प्रश्न का भाव है १४ ( के सिग्गर तुत्ते) शीघ्रगति वाला कौन है ? अर्थात् चन्द्रादिग्रहों में कौनसा ग्रह त्वरित गतिवाला है ? इस प्रकार पन्द्रहवां प्रश्न का भाव है १५ ( कहं दोसिणलकवणं) १६ ज्योत्स्ना प्रकाश का क्या लक्षण है ? अर्थात् प्रकाश किस तरह होता है ? यानी प्रकाश मंडल का लक्षण क्या है ? इस प्रकार से यह सोलहवां प्रश्न है १६ (चयणोववाय) च्चवन याने देवमरण
અને તેના નામ કયા કયા છે ? આ રીતના આ બારમે પ્રશ્ન છે. ૧૨. (हं चंदमसो बुढि ) १३ चंद्रभानी वृद्धि देवी रीते थाय छे ? अर्थात् चंद्रभाना તેજની વૃદ્ધિ અને ક્ષય કેવી રીતે થાય છે? વૃદ્ધિપદના ઉપલક્ષણથી શુકલપક્ષ કૃષ્ણપક્ષ વશાત્ ચંદ્રમા ક્ષયવૃદ્ધિને કેવી રીતે પ્રાપ્ત કરે છે? આ રીતે આ તેરમે પ્રશ્ન છે. ૧૩.
( कया ते दोसिणा बहू) १४ भापना भतथी चंद्रभानो अाश उयारे वधारे थाय छे ? એટલે કે પૂર્ણ ચંદ્ર કયારે હાય છે ? આ ચૌદમા પ્રશ્નના ભાવ છે. ૧૪.
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૧
( के सिग कुत्ते ) १५ शीघ्रगतिवाणा રિતગતિવાળે છે ? આ રીતના આ જ્યાના કહેતાં પ્રકાશનુ લક્ષણ શું છે? પ્રકાશમડળનું લક્ષણ શું છે ? આ સાળમા
( चयणोववाय) व्यवन भेटते हे देवभरण उपघात अर्थात् उत्पत्ति भेटले चंद्राहिनु
अणु छे ? अर्थात् चंद्राहि होभां या ग्रह पंढरमो अश्न छे, १५ ( कहं दो सिणलक्खणं) १६ અર્થાત્ પ્રકાશ કેવી રીતે થાય છે ? એટલે કે પ્રશ્ન છે. ૧૬.