Page Text
________________
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे
सहस्रयोजनपरिमाणं क्षेत्रम् एकं च त्रयस्त्रिंशतं योजनशतं - त्रयस्त्रिंशदधिकं योजनशतं च क्षेत्रं च परिव्याप्य अर्थात् जम्बूद्वीपस्य ११३३ योजनपरिमाणं क्षेत्रमवगाहय - आलोडय चारं चरति तथा चरन् दृष्टो भवति । इति प्रथमः 'तया णं उत्तमकट्टपत्ता उक्कोसिया अट्ठारसमुहुत्ता राई भवइ, जहण्णिए दुवालसमुहुत्ते दिवसे भवइ' तदा खल उत्तमकाष्ठा प्राप्ता उत्कर्षिका अष्टादशमुहूर्त्ता रात्रि भवति, जघन्यो द्वादशमुहूर्ती दिवसो भवति ॥ तदा-सर्वबाहयमण्डलभ्रमणकाले खलु - इति निश्चितम् उत्तमकाष्ठा प्राप्ता - मकरादिमण्डलं गता - परमोकर्षतां गता उत्कर्षिका - अधिकतरा अष्टादशमुहूर्त्ता-अष्टादशमुहूर्त्तप्रमाणा - पत्रिंशद्वटिकात्मिका रात्रि भवति, पत्रिंशद्वटिकात्मकं रात्रिमानं भवतीत्यर्थः, जघन्यः - सर्वलघुर्द्वादशमुहूर्त्ती - द्वादशमुहूर्त परिमाणो दिवसो भवति, चतुर्विंशति २४ घटिकात्मकं दिवसमानं भवतीत्यर्थः । एतेनेत्थं सिद्धं यत् परमदिनमानं परमरात्रिमानं च षट्त्रिंशद्धटिकात्मकम् । समुद्र का ११३३ ग्यारह सो तेतीस योजन परिमाण वाले क्षेत्र की अवगाहना कर के मथित कर के गति करता है माने संचरण करता दिखता है । यह प्रथम मतवादी का कथन प्रकार का भाव कहा है।
--
(तया णं उत्तमकट्ठपत्ता उक्कोसिया अट्ठारसमुहुत्ता राई भवइ, जहण्णिए दुवालसमुहुत्ते दिवसे भवइ) तब उत्तमकाष्ठा प्राप्त उत्कृष्ट अठारह मुहूर्त की रात्रि होती है, तथा जघन्य बारह मुहूर्त का दिवस होता है अर्थात् सर्वबाह्य मंडल के भ्रमण काल में निश्चय से उत्तमकाष्ठा प्राप्त अर्थात् मकरादि मंडल गत माने परमोत्कर्ष को प्राप्त उत्कर्षिका माने सर्वोत्कृष्ट अठारह मुहूर्त प्रमाणवाली छत्तीस घटिकात्मिका रात्री होती है अर्थात् छत्तीस घटिकात्मक रात्रिमान होता है तथा जघन्य सब से छोटा २४ चोवीस घटिका प्रमाणवाला बारह मुहूर्त परिमाण युक्त दिवस होता है । इस कथन से यह सिद्ध होता है कि- परमोत्कृष्ट दिनमान एवं परमोत्कृष्ट रात्रीमान छत्तीस घटिका प्रमाण से
१३४
અગીયારસે તેત્રીસ યેાજન પરિમાણવાળા ક્ષેત્રની અવગાહના કરીને અર્થાત્ થિત કરીને ગતિ કરે છે. એટલે કે એવી રીતે સંચરણ કરતા દેખાય છે. આ પ્રથમ વાદીના કથનના ભાવ છે. ( तथा णं उत्तमकटुपत्ता उक्कोसिया अट्टारसमुहुत्ता राई भवइ जहण्णिए दुबालसमुहुचे दिवसे भवइ) त्यारे उत्तम अष्ठा प्राप्त उत्सृष्टा महार मुहूर्तनी रात्री होय छे. तथा જઘન્ય બાર મુહૂર્તીના દિવસ હોય છે, અર્થાત્ સર્વ બાહ્યમડળના ભ્રમણ સમયે નિશ્ચિત પણાથી ઉત્તમકાષ્ઠા પ્રાપ્ત એટલે કે મકરાદિ મંડળમાં હોય ત્યારે પરમ ઉક્ત પ્રાપ્ત ઉત્કૃષ્ટા એટલે કે સર્વોત્કૃષ્ટ અઢાર મુહૂર્ત પ્રમાણુ વાળી છત્રીસ ઘડિથી યુક્ત રાત્રી હોય છે, એટલે કે રાત્રીમાન છત્રીસ ઘડીનુ હાય છે. તથા જધન્ય સૌથી નાના ૨૪ ચોવીસ ઘડિ પ્રમાણવાળો ખાર મુહૂતના દિવસ હોય છે. આ કથનથી એ સિદ્ધ થાય છે કે પરમેષ્કૃષ્ટ દિનમાન અને પરમેષ્કૃષ્ટ રાત્રીમાન છત્રીસ ઘડી પ્રમાણવાળુ હાય છે, તથા
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૧
| SR No. | 006351 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1076 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 74 MB |