________________
९८८
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे व्यशीत्यधिकेन शतेनापर्तनीयौ ११४ - १८३= इत्येवं लब्धा अष्टाचत्वारिंशदेकषष्टिभागाएतावदेव एकस्य सूर्यविकम्पस्य परिमाणं । चन्द्रस्य विकम्पक्षेत्रकाष्ठा पश्चयोजनशतानि नवोत्तराणि-५०९ त्रिषञ्चाशच्चैकषष्टिभागा योजनस्य-५०९+ अत्र सवर्णनक्रियया योजनानि एकषष्टिभागकरणार्थमेकषष्ठया गुण्यन्ते ५०९४ ६१=३१०४९ जातानि एकत्रिंशत् सहस्त्राणि एकोनपश्चाशदधिकानि 32089,4239293 ततः उपरितना सिपञ्चाशदेकषष्टिभागा प्रक्षिप्यन्ते तदा जातानि अंशस्थाने एकत्रिंशत् सहस्राणि शतमेकं द्युत्तरं, हरस्थाने चैकषष्टिः- चन्द्रस्य तु विकम्पक्षेत्रमध्ये मण्डलानि चतुर्दश १४ ततो योजनानयनार्थ चतुर्दश एकषष्टया गुण्यन्ते १४४६१%=८५४ जातान्यष्टौशतानि चतुः पञ्चाशदधिकानि-८५४ अयमेव वास्तविकश्छेदराशिरित्ययं पूर्वतनो राशिः-३११०२ इसका इकसठिया भाग बनाने के लिये शेष राशि हैं उसमें हरांश जो १८३ एकसो तिरासी है उसकी अपवर्तना करे :१८३% इस प्रकार इकसठिया अडतालीस भाग लब्ध होता है , इतना ही एक सूर्य का विकम्प का परिमाण होता है। ___ चंद्र के विकम्पक्षेत्र की काष्ठा पांचसो नव ५०९ योजन है तथा एक योजन का इकसठिया तिरपन भागका है ५०९४ यहां पर गणित प्रक्रिया से योजन का इकसठ भाग करने के लिये इकसठ से गुणा करे ५०९+६१= ३१८४९ इकतीस हजार उनपचास होते हैं +५३%
34 ऊपर में रहे हवे इकसठिया तिरपन भाग उसमें प्रक्षिप्त करे तो अंश स्थान में इकतीस हजार एकसो दो ३११०२ तथा हरस्थान में इकसठ रहते हैं, १२ चंद्र के विकम्पन क्षेत्रमें चौदह मंडल होते हैं, उसका योजन बनाने के लिये चौदह को इकसठ से गुणा करे तो १४+६१८५४ इसप्रकार आठसो चौपन होते हैं ८५४ यही ઉપરમાં ૮૭૮૪ આઠહજાર સાતસે ચર્યાથી અને એકસઠિયા ભાગ કરવા માટે શેષરાશી જે ૬ છે તેમાં હરાંશ જે ૧૮૩ એકસે ગ્યાસી છે. તેની અપવર્તન કરવી ८७८४१८३४८ मा शते येसालिया २isdilawn ave थाय छे. १६ मा પરિમાણુ એક સૂર્યના વિકપનું હોય છે.
ચંદ્રના વિકમ્પન ક્ષેત્રની કાણા પાંચસે નવ પ૦૯ જનની તથા એક એજનના એકસઠિયા ત્રેપન ભાગનું છે, ૫૦૯ અહીંયાં ગણિત પ્રક્રિયાથી જનના એકસઠિયા ભાગ કરવા માટે એકસાઈથી ગુણવા ૫૦૯૪૬૧=૩૧૦૪૯ એકત્રીસ હજાર અને ઓગણપચાસ થાય છે, ૩૧૦+૫૩=૧૧૨ ઉપર રહેલા એકસઠિયા ત્રેપન ભાગ તેમાં મેળવે તે અંશ સ્થાનમાં એકત્રીસ હજાર એકસો બે ૩૧૧૦૨ તથા હરસ્થાનમાં એકસઠ રહે છે. ૩૧૧૨ ચંદ્રના વિધ્વંભ ક્ષેત્રમાં ચૌદમંડળે હોય છે, તેને જન બનાવવા માટે ચૌદને એકસસઠથી ગુણવા તે ૧૪૪૬૧૪૮૫૪ આઠસો ચેપન થાય છે. આજ વાસ્તવિક
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
