________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३५ सू० २ प्रकारान्तरेण वेदनानिरूपणम् सियाणं पुच्छा' ज्योतिष्काणां पृच्छा-तथा च ज्योतिष्काः किं निदां वेदनां वेदयन्ते ? किंवा अनिदां वेदनां वेदान्ते ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'निदायं पि वेयणं वेदेति अणिदाय पि वेयणं वेदेति' ज्योतिष्का निदाश्चापि वेदनां वेदयन्ते अनिदाश्चापि वेदनां वेदयन्ते, गौतमस्तत्र कारणं पृच्छति-से केणटेणं भंते ! एवं बुच्चइ-जोइसिया निदायं वेयणं वेदेति अगिहायं वेधणं वेदोते ?' हे भदन्त ! तत्-अय तेषां संज्ञिभ्य एवोत्पादात् के नार्थेन-कथं तावद् एवम्-उतरीत्या उच्यते यत्-ज्योतिष्का निदाश्चापि वेदनां वेदयन्ते अनिदाश्चापि वेदनां वेदयन्ते इति, भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'जोइसिया दुविहा पण्णत्ता' ज्योतिष्का द्विविधाः प्रज्ञप्ताः 'तं जहा-माइमिच्छद्दिट्टि उपवण्णगा य अमाइ सम्मदिट्ठि उववण्णगा य' तद्यथा-मायिमिथ्यादृष्ट्युपपन्नकाश्च अमायिसम्यग्दृष्ट्युपपन्नकाश्च तत्थ णं जे ते माइ मिच्छद्दिहि उपवणगा ते णं अणिदायं वेयणं वेदेति' तत्र खलु-मायिमिथ्यादृष्टयमायिसम्यउदृष्ट्युपपन्न कमध्ये ये ते मायिमिथ्यादृष्ट्युपपन्नका ज्योतिष्का भवन्ति ते खलु अनिदाश्चैव वेदनां वेदयन्ते तत्थ णं जे ते अमाइसम्मदिष्टि उववन्नगा ते णं निदायं वेरणं वेदेति' तत्र ज्ञियों से भी उत्पन्न होते हैं, अत: वे भी दोनों प्रकार की वेदना वेदते हैं।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! ज्योतिष्क देव निदा वेदना वेदते हैं, या अनिदा वेदना वेदते हैं ? ____भगवान्-हे गौतम ! ज्योतिष्क देव निदा वेदना भी वेदते हैं और अनिदा वेदना भी वेदते हैं।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! ज्योतिष्क देव तो संज्ञो जीवों से ही उत्पन्न होते हैं, फिर वे दोनों प्रकार की वेदना कैसे वेदते हैं ? ___ भगवान्-हे गौतम ! ज्योतिष्क देव दो प्रकार के होते हैं, वे इस प्रकार हैं-मायिमिथ्यादृष्टि--उपपन्नक और अमायि-सम्यग्दृष्टि-उपपनक हैं, इनमें जो मायिमिथ्यादृष्टि-उपपन्नक है, वे अनिदा वेदना वेदते हैं, और जो अमायि પ્રકારની વેદના વેદે છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન ! જ્યોતિષ્ક દેવ નિદા વેદના વેદે છે કે અનિદા पेहना वे छ ?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! તિક દેવ નિદા વેદના પણ વેદે છે. અને અનિદા વેદના પણ વેરે છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવાન ! જ્યોતિષ્ક દેવો તે સંજ્ઞી જીવોથી જ ઉત્પન્ન થાય છે, તે તેઓ બંને પ્રકારની વેદના કઈ રીતે વેદે છે?
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ ! તિષ્ક દેવ બે પ્રકારનાં હોય છે. તે આ પ્રમાણે માયિમિથ્યાષ્ટિ ઉપપન્નક અને અમાયિ સમ્યગૃષ્ટિ ઉપપનક આમનામાં જે માયિમિથ્યાદષ્ટિ ઉપપનક છે, તે અનિદ્રા વેદના વેદે છે અને જે અમાયિ સમ્યગૃષ્ટિ ઉ૫૫નક
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
