________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३५ सू० २ प्रकारान्तरेण वेदनानिरूपणम्
९०१
गभिकी उच्यते, यथा-: - श्रमणैः केशोल्लुश्च नातापनादिभिः शरीरपीडारूपवेदना स्वयमभ्युपगम्यते, अभ्युपगमेन - स्वयमङ्गीकारेण निर्वृत्ता- निष्पन्ना आभ्युपग मिकीतिव्युत्पत्ते, एवम्उपक्रमणमुपक्रमः - स्वयमेव उप-समीपे भवनम् उदीरणाकरणेन वा समीपप्रापणम्, तेन निर्वृता वेदना औषक्रमिकी उच्यते, स्वयमुदीर्णस्य उदीरणाकरणेन वा उदयमुपगमितस्य वेदनीयकर्मणो विपाकानुभवनेन निष्पन्नेति भावः, तामेव वेदनां नैरयिकादि चतुर्विंशति दण्ड कक्रमेण प्ररूपयितुमाह- 'नेरइया णं भंते ! अन्भोवगमियं वेयणं वेदेति ?' हे भदन्त ! नैरयिकाः खलु किम् अभ्युपगमिकों वेदनां वेदयन्ते ? किं वा - 'उवक्कमियं वे णं वेदेति ?” Sarafaai dari वेदयन्ते ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम नो अब्भोवगमियं वेयणं
विकमियं वेणं वेदेति' नैरयिकाः नो आभ्युपगमिकी वेदनां वेदयन्ते अपि तु औपक्रमिक वेदनां वेदयन्ते, 'एवं जाव चउरिंदिया' एवम् - नैरयिकोक्तरीत्या यावत् - असुरकुमारादि भवनपति पृथिवीकायिकाद्ये केन्द्रियद्वीन्द्रियनीन्द्रियचतुरिन्द्रियाथ नो आभ्युप गमिक वेदनां वेदयन्ते अपि तु औपक्रमिक वेदनां वेदयन्ते 'पंचिदियतिरिक्खजोणिया रिक पीडा स्वेच्छा से स्वीकार करते हैं । जा वेदना स्वयं उदय को प्राप्त अथवा उदीरित वेदनीय कर्म से उत्पन्न होती है, वह औपक्रमिकी कहलाती है । इसे नारक आदि चौबीस दण्डकों के क्रम से प्रतिपादित करते हैं
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! नारक आभ्युपगमिकी वेदना वेदते हैं अथवा औपकमिकी वेदना वेदते हैं ?
भगवान् हे गौतम! नारक अभ्युपगमिकी वेदना नहीं वेदते हैं, मिकी वेदना वेदते हैं ।
औपक्र
इसी प्रकार असुरकुमार आदि भवनपति, पृथिवीकायिक आदि एकेन्द्रिय, बीन्द्रिय, चोन्द्रिय, चतुरिन्द्रिय भी आभ्युपगमिकी वेदना नहीं वेदते हैं, किन्तु
કેશલુ ચન આતાપના આઢિ શારીરિક પીડા સ્વેચ્છાથી સ્વીકારે છે.
જે વેદના સ્વય' ઉદયને પ્રાપ્ત અથવા ઉદ્દીપરત વેઢનીય કર્મ થી ઉત્પન્ન થાય છે, તે ઓપમિકી વેદના કહેવાય છે આને નારકા વગેરે ચેાવીસ દડકેાનાં ક્રમમાં પ્રતિપા छन रे छे
શ્રી ગૌતમસ્વામી—હૈ ભગવન્ ! નારક આલ્યુપગમિકી વેદના વેઢે છે ? અથવા ઓપમિકી વેદના વેઢે છે ?
શ્રી ભગવાન્ ૐ ગૌતમ ! નારક આલ્યુપગમિકી વેદના નથી વેદતા, ઔપમિકી વેદના વેઢે છે
આ જરીતે અસુરકુમાર વગેરે ભવનપતિઓ, પૃથ્વીકાયિકા વગેરે એકેન્દ્રિયા, દ્વીન્દ્રિય, ત્રીન્દ્રિય, ચતુરિન્દ્રિય પણુ આલ્યુપગામિકી વેદના નથી વેદના પણ ઔપમિકી વેદના
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
